Η βιβλιοθήκη που έκτισε ο αυτοκράτορας Τραϊανός (Marcus Ulpius Nerva Traianus, 53-117 μ.Χ.) αντιπροσωπεύει την πλέον μνημειακή βιβλιοθήκη της Ρώμης και εγκαινιάστηκε την εποχή του Αδριανού (123 μ.Χ.) στο ομώνυμο Forum. Πρόκειται για την Bibliotheca Ulpia, διπλοβιβλιοθήκη (ελληνική και λατινική), το επίσημο όνομα της οποίας ήταν Biblioteca Divi Traiani (Zanker, Trajans). Οικοδομήθηκε σύμφωνα με τα αριστουργηματικά σχέδια του αυλικού αρχιτέκτονα Απολλοδώρου από τη Δαμασκό στον ευρύτερο χώρο της Αγοράς, που διαμορφώθηκε με τις πολεοδομικές μεταρρυθμίσεις, καταστρέφοντας ωστόσο την πρώτη ρωμαϊκή διπλοβιβλιοθήκη του Πολλίωνα. Ο Τραϊανός, που διατηρούσε φιλικές σχέσεις με ανθρώπους των γραμμάτων, όπως με τον Δίωνα Χρυσόστομο, εμπιστεύθηκε τη διεύθυνση της βιβλιοθήκης του σε κάποιον Άννιο Πόστουμο (CIL, VIII 20684 & XIV 5352), στον οποίο μάλιστα δόθηκε ο τίτλος του Επιτρόπου των βιβλιοθηκών.

Ο Τραϊανός συνέδεσε το όνομά του και με ένα άλλο είδος βιβλιοθηκών, που προσαρτήθηκαν στα συγκροτήματα των Θερμών (Gros, Arch., 400-401). Οι βιβλιοθήκες αυτές σχεδιάστηκαν, επίσης, από τον αρχιτέκτονα Απολλόδωρο και οικοδομήθηκαν συμμετρικά, ανατολικά και δυτικά από μια μεγάλη εξέδρα, για να στεγάσουν το ελληνικό και το λατινικό τμήμα αντίστοιχα. Η αρχιτεκτονική των βιβλιοθηκών δεν διέφερε ως προς τη σύλληψη από τις άλλες βιβλιοθήκες της Ρώμης, παρά μόνο στο σχήμα (Βιβλ. ΙΙ, 186-188, 191-194, 362).