Το μόνο βάσιμο στοιχείο που διαθέτουμε σχετικά με τη μέριμνα των μοναστηριακών αρχών για τη θεσμοθέτηση και επιβεβλημένη δημιουργία ενός ιδιαίτερου χώρου με σκοπό την αντιγραφή κωδίκων και τη φύλαξη των βιβλίων είναι το πολυσυζητημένο σχεδιάγραμμα για τη Μονή του Αγίου Γάλλου στα χρόνια του ηγούμενου Κοζμπέρ (816–836). Σύμφωνα με το πλάνο αυτό, που είχε ως στόχο μια ιδανική διευθέτηση των κτισμάτων σε μοναστηριακό συγκρότημα, δίπλα στο Καθολικό, στη θέση που προβλεπόταν για την εκκλησιαστική χορωδία, πρέπει να υπήρχε ένα διώροφο κτίσμα με το σκριπτόριουμ (βιβλιογραφείο) στο πρώτο επίπεδο και τη βιβλιοθήκη στο δεύτερο (infra sedes scribentium, supra bibliotheca). Το σχεδιάγραμμα αυτό εκπονήθηκε, κατ’ εντολή του ηγούμενου της Μονής του Ράιχεναου, από τον Χάιτο γύρω στο 820. Φαίνεται ότι είχε προσωπικό χαρακτήρα, καθώς δεν είχε ως αποδέκτες άλλες διάσημες και ιδιαίτερα παραγωγικές μονές της εποχής, όπως του Λορς, της Φούλδας και του Λουξέιγ. Πιθανότερο πρέπει να θεωρείται ότι ο Κοζμπέρ είχε κατά νου να προχωρήσει στην οικοδόμηση νέων κτιριακών εγκαταστάσεων στη Μονή του Αγίου Γάλλου και ο Χάιτο προθυμοποιήθηκε να συνδράμει στον σκοπό αποστέλλοντάς του το σχεδιάγραμμα αυτό.

Το συνοδευτικό σημείωμα του Χάιτο προς τον Κοζμπέρ επιβεβαιώνει την άποψη αυτή: «Σου έστειλα, αγαπητέ Κοζμπέρ, το σχέδιο διάταξης των κτισμάτων μαζί με ορισμένα στοιχεία, τα οποία μπορείς να επεξεργαστείς σύμφωνα με τις ειδικές γνώσεις που κατέχεις και από τα οποία θα αναγνωρίσεις τον θαυμασμό μου για σένα σε όλα τα επίπεδα, καθώς ελπίζω να μη χαρακτηριστώ αδρανής με το να μη συνδράμω στην καλή σου πρόταση. Αλλά να μη σου περάσει από τον νου ότι εργαστήκαμε για το πλάνο αυτό εδώ στο Ράιχεναου θεωρώντας ότι εσείς εκεί στον Άγιο Γάλλο έχετε ανάγκη χείρα βοηθείας, αλλά μάλλον, πίστεψέ με, εκπόνησα το σχεδιάγραμμα αυτό για να το μελετήσεις, χάριν της κοινής αγάπης μας προς τον Θεό και υπό το βλέμμα της φιλικής συναδελφικότητας του μοναστικού μας Τάγματος. Χαίρε εν Χριστώ και μη μας λησμονείς. Αμήν». Το σχεδιάγραμμα αυτό, που φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη της Μονής του Αγίου Γάλλου, συνοδεύεται από έναν κατάλογο των κτισμάτων του μοναστηριακού συγκροτήματος.

Διάσπαρτες πηγές, από ντοκουμέντα που σχετίζονται με κάθε μοναστηριακή κοινότητα, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το σχεδιάγραμμα του Αγίου Γάλλου αποτύπωνε την πραγματική θέση της βιβλιοθήκης, κάτι όμως που δεν τεκμηριώνεται σή­μερα από ευρήματα, καθώς το διάσημο αβαείο καταστράφηκε ολοσχερώς. Την πεποίθησή μας αυτή ενισχύει το χρονικό του Ανσεζίζ για το αβαείο του Φοντενέλ, δηλαδή του Σεν Βαντρίγ, πλησίον της Ζουμιέζ, στο οποίο μνημονεύεται πως ο Ανσεζίζ εί­χε δώσει εντολή να ανεγερθούν τρία κτίσματα (μεταξύ 822–833) που έβλεπαν προς τη μοναστηριακή στοά. Στο μέσον της στοάς αυτής, σε αντίστιξη με τους κοιτώνες, βρισκόταν το Συνοδικό, ενώ η βιβλιοθήκη γειτνίαζε με την τράπεζα.

Ο Ανσεζίζ πρωτοτυπεί και ονομάζει τον χώρο της βιβλιοθήκης πυργίσκο και όχι libraria ή bibliotheca σύμφωνα με τη λατινική ονομασία. Φρόντισε μάλιστα και για την ασφάλεια του θαλάμου από φυσικές καταστροφές, ενισχύοντας τις αντοχές της κεραμοσκεπής με τη σύνδεση των κεράμων μεταξύ τους με συρμάτινα ελάσματα. Πρέπει να θεω­ρήσουμε ως δεδομένο πως με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τα μεγάλα μοναστήρια είχαν επιλέξει ή κατασκευάσει βιβλιακούς θαλάμους, όπως στη Μονή του Μον-Σεν-Μισέλ, η οποία έμοιαζε να ακο­λουθεί τα πρότυπα της Μο­νής του Σεν Βαντρίγ, οργανώνοντας τη βιβλιοθήκη στο δεύτερο επίπεδο ενός πύργου. Θα είχαμε να πούμε περισσότερα, και με περισσότερη ασφάλεια, αν είχαν διατηρηθεί τα αρχικά κτίσματα του μεγάλου μοναστηριακού συγκρο­τήματος του Κλυνύ από τον 10ο αιώνα, αλλά οι μεγάλες αρχιτεκτονικές επεμβάσεις στο αβαείο άλλαξαν ριζικά τον αρχικό σχεδιασμό του.

Κ.Σπ. Στάικος, Η Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών στον Δυτικό Πολιτισμό, Αθήνα, Άτων, 2016, σ. 238–241.