Ο Nicolaus Cusanus (1401-1464), γνωστός και ως Nicholas από την Cusa ή Nicholas από την Kues, ήταν Γερμανός αστρονόμος, φιλόσοφος, ιερέας και θεολόγος. Yπέρμαχος του ουμανισμού και των αναγεννησιακών ιδεωδών, ξεχώρισε και για τα μυστικιστικά του κείμενα περί Χριστιανισμού. Η θεωρία του, που ανέπτυξε στο έργο του Απολογία της σοφής αμάθειας (Apologia doctae ignorantiae, 1449), μπολιάζει τη γερμανική μυστικιστική φιλοσοφία του Μεσαίωνα με τη φιλοσοφία του Όκαμ (William of Ockham, 1287-1347), περί θεϊκής παντοδυναμίας και προσέγγισης της αλήθειας μέσω της πίστης. Ο Cusanus καινοτομεί, στρεφόμενος στην έννοια της σοφής αμάθειας, της παραδοχής, δηλαδή, της λογικής σκέψης ως μέσο προσέγγισης της αλήθειας, με την ταυτόχρονη, όμως, παραδοχή των ορίων της σκέψης αυτής, απέναντι στην πραγματικότητα του Θεού. Η σοφία του ανθρώπου συνάδει με την επίγνωση του περιορισμού του απέναντι σε έναν –αναπόφευκτα– παντοδύναμο Θεό· η επίγνωση, όμως, αυτή, δεν είναι αποτρεπτική της ανθρώπινης δυνατότητας γνώσης, αλλά  ενθαρρυντική στην αναζήτηση της- αυτό το στοιχείο της φιλοσοφίας του καθιστά τον Cusanus αναγεννησιακό.

Κατά τη διάρκεια της διαμονής του στη Ρώμη, ο Nicolaus συγκρότησε σπουδαία βιβλιοθήκη με συγγράμματα της αρχαίας λογοτεχνίας, συνεπικουρούμενος από το γεγονός ότι είχε διατελέσει γραμματέας και συλλέκτης κωδίκων για λογαριασμό του καρδινάλιου Ορσίνι. Η βιβλιοθήκη αυτή φυλασσόταν στο Bernkastel-Kues της Ρηνανίας, σε ένα παρεκκλήσι που ιδρύθηκε από τον ίδιο τον Cusanus, όπως και το νοσοκομείο του Αγίου Νικολάου στην ίδια περιοχή. Εκεί θησαυρίζεται, μεταξύ των πολύτιμων βιβλίων του Cusanus, και μια περίτεχνη μικρόσχημη πυξίδα. Τα βιβλία αριθμούν σε 314 χειρόγραφα και 219 αρχέτυπα, ορισμένα από τα οποία είναι σχολιασμένα στο περιθώριο με το χέρι του Nicolaus.  Μεταξύ αυτών, διασώζονται και μεγάλων διαστάσεων ελληνικά χειρόγραφα του 7ου και 9ου αιώνα.

Ανάμεσα στα αρχέτυπα έντυπα της συλλογής του Cusanus, που τυπώθηκαν σε διάφορα ευρωπαϊκά κέντρα, όπως η Μαγεντία (Mainz) και η Κολωνία, η Βασιλεία και η Νυρεμβέργη, εμπεριέχονται συγγράμματα των πρώιμων ουμανιστών, όπως και μαθηματικές και ιατρικές μελέτες. Στη βιβλιοθήκη του θησαυρίζονται επίσης αστρονομικά όργανα, υδρόγειες σφαίρες, κι ένα ορειχάλκινο ηλιακό ρολόι, από τα πρώτα του είδους του (Löschburg, Hist., 32-33).