Η Μονή του Προφήτη Ηλία στο Καρμπόνε της Νότιας Ιταλίας ιδρύθηκε από τον Λουκά του Αρμέντουμ (†993) και γρήγορα απέκτησε πλούτη και δύναμη, ενώ παράλληλα διατήρησε ζωντανή την ελληνική παράδοση και διέδωσε τα ελληνικά γράμματα. Ουσιαστικά όμως η μονή βίωσε τον «χρυσό αιώνα» της τα χρόνια της ηγουμενίας του Νείλου, κατά το χρονικό διάστημα 1101-1134. Ο Νείλος είναι μια μυστηριώδης προσωπικότητα που εμφανίζεται ξαφνικά στο Χρονικό της μονής ως ο «Ευλογημένος Νείλος του Ροσσάνο». Υπό την καθοδήγησή του άλλαξε ριζικά το καθεστώς της Μονής και όταν απεβίωσε, το 1134, στο Καρμπόνε υπήρχε ένα από τα σπουδαιότερα ελληνικά μοναστηριακά συγκροτήματα της Ιταλίας. Η Μονή όμως του Προφήτη Ηλία οφείλει στον ηγούμενό της πολλά περισσότερα από την εφήμερη δόξα της, καθώς η στενή σχέση που ανέπτυξε με τη μονή του Ροσσάνο –ξακουστό αντιγραφικό και σχολικό κέντρο– βοήθησε στην ανάπτυξη και βιβλιογραφείου εκεί (Robinson, Cart., 293-295). Η φωτιά έπληξε επανειλημμένα τη μονή του Καρμπόνε, αρχικά το 1174, υποχρεώνοντας έτσι τους μοναχούς να την ξανακτίσουν στο Montechiaro, ενώ μια νέα πυρκαγιά το 1432 τους ανάγκασε να αναζητήσουν καταφύγιο σε άλλη τοποθεσία, όπου βρίσκονται σήμερα τα ερείπιά της (Stone, Libr., 335). Οι απώλειες της βιβλιοθήκης είναι ανυπολόγιστες και ό,τι περισώθηκε από τις πυρκαγιές κλάπηκε στη συνέχεια από τους επικεφαλής των διαφόρων επισκοπών και μοναστηριών, οι οποίοι νομιμοποίησαν τις κλοπές τους με άλλοθι την προστασία της πνευματικής περιουσίας. Ωστόσο, φαίνεται ότι οι μοναχοί κατόρθωσαν να περισώσουν αρκετά σημαντικό τμήμα του αρχειακού υλικού, λ.χ. προνόμια και καταστατικούς χάρτες.

Κ.Σπ. Στάικος, Η Ιστορία της Βιβλιοθήκης στον Δυτικό Πολιτισμό, τόμ. ΙΙΙ, Αθήνα, Κότινος, 2007, σ. 289.