Ιστορική αναδρομή. Η ιστορία της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας ξεκινά δύο χρόνια αφότου η Αθήνα ορίστηκε πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους (1834) έπειτα από μια μακροχρόνια επανάσταση εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που κράτησε 11 χρόνια (1821–1832). Εμπνευστές της ιδέας για την ίδρυση της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας υπήρξαν τρεις επιφανείς άνθρωποι των γραμμάτων: ο Ιωάννης Κοκκώνης (1796–1864), παιδαγωγός με μεγάλη εκπαιδευτική, διοικητική και οργανωτική εμπειρία, ο εκπαιδευτικός, λόγιος, δάσκαλος, συγγραφέας και διδάσκαλος του Γένους Γεώργιος Γεννάδιος (1784–1854) και ο ιερωμένος Μισαήλ Αποστολίδης (1789–1862), με παράλληλη θεολογική, συγγραφική και εκπαιδευτική δραστηριότητα. Η ανταπόκριση των επιφανέστερων ανδρών της εποχής στην πρόταση των τριών πρωτοπόρων υπήρξε θετική κι έτσι ιδρύθηκε η «Εν Αθήναις Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία», της οποίας ο Οργανισμός εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο και τον βασιλιά Όθωνα (1836). Συνολικά 141 αγωνιστές τής Επανάστασης του 1821, Φιλικοί, επίσκοποι, πολιτικοί, υπουργικοί σύμβουλοι, δικαστικοί, λόγιοι (μεταξύ των οποίων ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Ιωάννης Μακρυγιάννης, ο Νικηταράς, ο Γεώργιος Κουντουριώτης, ο Ιωάννης Κωλέττης, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Διονύσιος Σολωμός, ο Σπυρίδων Τρικούπης, ο Νεόφυτος Βάμβας και πολλοί άλλοι) αποτέλεσαν τα πρώτα μέλη της. Γύρω από τον βασικό ιδρυτικό πυρήνα αναπτύχθηκε ένας μεγάλος κύκλος ευεργετών και δωρητών που, με την προσφορά τους, στήριξαν σε πολλά επίπεδα τη Φ.Ε. μέσα στις δυσχερείς για την οικονομία της μετεπαναστατικής Ελλάδας συνθήκες. Σημαντικότεροι ευεργέτες υπήρξαν: ο Απόστολος Αρσάκης, γιατρός, λόγιος και πολιτικός από τη Χοταχόβα Πρεμετής Βορείου Ηπείρου και το ζεύγος Μιχαήλ και Ελένη Τοσίτσα από το Μέτσοβο Ηπείρου.

Η Αθήνα, μια πόλη μικρή και κατεστραμμένη από τις συγκρούσεις, δεν διέθετε εκείνη την περίοδο  δημόσιο σχολείο θηλέων παρά μόνο κάποια ιδιωτικά, μεταξύ των οποίων το Hill Memorial που είχε ιδρύσει ο αγγλικανός ιεραπόστολος Τζον Χιλ και η συζύγός του Φάννυ το οποίο στεγαζόταν σε έναν πύργο στους Αέρηδες στην Πλάκα. Την έλλειψη σε σχολεία θηλέων που υπήρχε στην εκπαιδευτική πραγματικότητα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους ήρθε να καλύψει η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία (Φ.Ε.). Το εγχείρημα της Φ.Ε. χρειαζόταν τις κατάλληλες εγκαταστάσεις που θα στέγαζαν το εκπαιδευτικό της όραμα στη νέα πρωτεύουσα του Ελληνικού Βασιλείου. Εν έτει 1836 τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Φ.Ε. αναζητούν τη στέγη που θα φιλοξενήσει το Σχολείο των Κορασίδων και το Οικοτροφείο της.

Το πρώτο οίκημα που στέγασε το Σχολείο της Εταιρείας ήταν η Οικία Βιτάλη-Συριανού στου Ψυρρή όπου το 1837 άρχισε να λειτουργεί εκεί το αλληλοδιδακτικό σχολείο με δωρεάν φοίτηση και το ανώτερο εκπαιδευτήριο κορασίδων με χαμηλά δίδακτρα. Ο Τύπος της εποχής μνημονεύει την Εταιρεία με τα εξής λόγια του Μισαήλ Απόστολίδη στα εγκαίνια του σχολείου: «ἐπιφυλάττει τό δικαίωμα νά παραδέχηται ἀμισθί τάς πτωχάς καί ὀρφανάς κόρας τῶν ἀγωνισθέντων ὑπέρ πατρίδος». Παρ'όλα αυτά, το κτίριο ήταν αρκετά μικρό και ακατάλληλο λόγω της μεγάλης προσέλευσης μαθητριών. Σύντομα άρχισε να αναζητείται χώρος για να στεγαστεί το Οικοτροφείο στο οποίο θα διέμεναν οι «εσωτερικές» μαθήτριες και δασκάλες. Το οίκημα παραχωρήθηκε από τον Ιωάννη Βενθύλο, καθηγητή φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και είναι γνωστό ως Οικία Βενθύλου στο Μοναστηράκι όπου και στεγάστηκε το Οικοτροφείο μέχρι και το 1842.

Ωστόσο, ο αυξανόμενος αριθμός  των υποψήφιων μαθητριών οδήγησε εκ νέου στην αναζήτηση πιο ευρύχωρου και άνετου κτιρίου για να στεγαστεί το Παρθεναγωγείο. Ως εκ τούτου, το 1838, το Σχολείο της Εταιρείας άρχισε να λειτουργεί στην Οικία Λογοθέτου στο Μοναστηράκι, ένα τυπικό δείγμα οικίας των οθωμανικών χρόνων (17ος αι.) όπου σύμφωνα με τις γραπτές μαρτυρίες ο Λόρδος Έλγιν είχε φυλάξει τα γλυπτά της Ακρόπολης πριν μεταφερθούν στην Αγγλία. Ο αριθμός των μαθητριών συνέχισε να μεγαλώνει ενώ παράλληλα το Διοικητικό Συμβούλιο επιθυμούσε να ιδρύσει Νηπιακό Σχολείο αρρένων και θηλέων (το πρώτο στην Αθήνα), κάτι που οδήγησε στο να μισθωθεί η Οικία Δοσίου στην Πλάκα από το 1839. Εκεί στεγάστηκε το Αλληλοδιδακτικό Σχολείο, το Διδασκαλείο καθώς και το μεικτό Νηπιακό Σχολείο μέχρι το 1844 όταν το Σχολείο αποχώρησε από το οίκημα. Παράλληλα, η Εταιρεία ενοικίασε την Οικία Μπρέισμπριτζ, πολύ κοντά στην Οικία Δοσίου. Στο κτίριο αυτό στεγαζόταν το Παρθεναγωγείο του Τζον Χιλ το οποίο είχε κλείσει προσωρινά λόγω δικαστικής διαμάχης κι έτσι η Φ.Ε. έσπευσε να το νοικιάσει για να στεγαστεί εκεί το Οικοτροφείο.

Το 1844 το Σχολείο εγκατέλειψε την Οικία Δοσίου και μεταφέρθηκε στην Οικία Ηπίτου κοντά στην  πλατεία Συντάγματος ύστερα από παραχώρηση του γιατρού Πέτρου Ηπίτη που ήταν μέλος της Εταιρείας. Το Οικοτροφείο συνέχισε να στεγάζεται στην Οικία Μπρέισμπριτζ. Το 1846 και λόγω αυξημένων αναγκών, αποφασίζεται η ανέγερση ιδιόκτητου κτιρίου στην οδό Πανεπιστημίου μετά από γενναιόδωρη χορηγία του ευεργέτη και πολιτικού Απόστολου Αρσάκη. Το 1855 εγκαινιάστηκαν επίσημα τα εκπαιδευτήρια στην Πανεπιστημίου με την επωνυμία «Αρσάκειον».

Η δράση της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας επεκτάθηκε πολύ σύντομα σε ολόκληρη την Ελλάδα. Η μεγαλύτερη προσφορά της, ωστόσο, ήταν στον τομέα της εκπαίδευσης διδασκαλισσών με την ίδρυση και τη λειτουργία των Ανώτερων Σχολείων ή Παρθεναγωγείων από τον πρώτο κιόλας χρόνο της ίδρυσης της Εταιρείας. Για μια περίοδο 63 ετών η Φ.Ε. ήταν το μόνο ίδρυμα που έδινε στις Ελληνίδες τη δυνατότητα να εκπαιδευθούν, ώστε να εκπαιδεύσουν με τη σειρά τους τη νεότερη γενιά, αφού το κράτος διέθετε μόνο Διδασκαλείο για άρρενες. Αρσακειάδες διδασκάλισσες ανέλαβαν το δύσκολο έργο της εκπαίδευσης σε σχολεία εκτός των συνόρων του τότε ελληνικού κράτους, στη Βαλκανική Χερσόνησο, στη Μικρά Ασία, στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική.

Στην πορεία του χρόνου τα Αρσάκεια Εκπαιδευτήρια επεκτάθηκαν και σε άλλες περιοχές της Αττικής αλλά και εκτός αυτής. Η Φ.Ε. με δωρεά της Ελένης Τοσίτσα έκτισε το «Τοσίτσειο», όπου στεγάστηκε το Εξωτερικό σχολείο της Φ.Ε., ενώ στο Αρσάκειο Μέγαρο στεγαζόταν το Εσωτερικό. Έκτοτε, μέσα σε ενάμιση αιώνα  η Φ.Ε. ίδρυσε «τα εν Δήμοις Σχολεία» , Αλληλοδιδακτικά Σχολεία για την διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας, αλλά και πλήρη σχολεία (Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Διδασκαλείο) στην Κέρκυρα, τη Λάρισα και την Πάτρα, «Αστικά Σχολεία» σε Τρίκαλα, Λαμία, Καλαμάτα, Τρίπολη, Αθήνα, Κέρκυρα, Πάτρα, Λάρισα καθώς και Οικοκυρικές σχολές σε Πάτρα, Ρόδο και Θεσσαλονίκη.

Σήμερα Αρσάκεια Σχολεία λειτουργούν στο Παλαιό Ψυχικό (το εκπαιδευτήριο άρχισε να χτίζεται το 1931), στην Εκάλη (τα Τοσίτσεια μεταφέρθηκαν εκεί το 1972 από το κέντρο της Αθήνας όπου στεγάζονταν), στη Θεσσαλονίκη, στην Πάτρα, στα Ιωάννινα (από το 2009) και από το 1988 στα Τίρανα της Αλβανίας. Όλα τα αναφερθέντα σχολεία αποτελούν σήμερα τον μεγαλύτερο εκπαιδευτικό οργανισμό στην Ελλάδα και λειτουργούν συνεχίζοντας το όραμα των ιδρυτών τους για μια εκπαίδευση υψηλού επιπέδου ανταποκρινόμενα στις προκλήσεις του 21ου αιώνα.

Βιβλιοθήκες των Αρσακείων Εκπαιδευτηρίων

Μερικά χρόνια από την ίδρυση του πρώτου Σχολείου της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το Διοικητικό Συμβούλιο με πρόεδρο τον αγωνιστή Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο (1791–1865) αντιλήφθηκε την ανάγκη δημιουργίας σχολικής βιβλιοθήκης εντός του Σχολείου. Το 1859 το Δ.Σ. έλαβε την απόφαση «περί συστάσεως βιβλιοθήκης εν τω Παρθεναγωγείω» και  το 1862 άρχισε να λειτουργεί η πρώτη βιβλιοθήκη στο Αρσάκειο Μέγαρο στο κέντρο της Αθήνας. Προϊόντος  του χρόνου, η Φ.Ε. φρόντισε ώστε όλα τα σχολικά συγκροτήματά της να αποκτήσουν βιβλιοθήκη με επιστημονικά συγγράμματα, σχολικά παιδικά και λογοτεχνικά βιβλία, περιοδικά, εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, σπάνιες και παλαιές εκδόσεις κ.ά.

Βιβλιοθήκη Αρσακείων Ψυχικού

Η Βιβλιοθήκη λειτουργούσε ήδη από το 1862 στο πρώτο Αρσάκειο Σχολείο, στο Αρσάκειο Μέγαρο στο κέντρο της Αθήνας. Το 1865 υπήρχαν 685 τόμοι ελληνικών βιβλίων και 210 τόμοι γαλλικών. Το 1937 αποφασίζεται η ίδρυση Βιβλιοθήκης στα Αρσάκεια Σχολεία του Ψυχικού, η οποία λειτούργησε μέχρι το 1989 στο κεντρικό κτίριο. Τον ίδιο χρόνο η Βιβλιοθήκη μεταφέρεται σε αίθουσα όπου στεγαζόταν η Παιδαγωγική Ακαδημία.

Η πρότυπη Σχολική Βιβλιοθήκη των Αρσακείων Σχολείων Ψυχικού ανακαινίστηκε το 1998 με χορηγία τού Προέδρου του Ομίλου Interamerican Δημήτρη Κοντομηνά, σε σχέδια και επιμέλεια του αρχιτέκτονα, ιστορικού του βιβλίου και εταίρου της Φ.Ε. Κωνσταντίνου Στάικου. Τα εγκαίνια της νέας Βιβλιοθήκης πραγματοποιήθηκαν στις 17 Φεβρουαρίου 1998 από τον υπουργό Παιδείας Γεράσιμο Αρσένη, παρουσία πολιτικών, ακαδημαϊκών, πανεπιστημιακών, λογοτεχνών και εκπαιδευτικών από πολλά σχολεία. Μετά την ανακαίνισή της αποτέλεσε την πρώτη εφαρμοσμένη πρόταση οργάνωσης και λειτουργίας πρότυπης σχολικής βιβλιοθήκης, συνδυασμού συμβατικής και συγχρόνως ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης. Στεγάζεται στον πρώτο όροφο του κτιρίου της παλαιάς Παιδαγωγικής Ακαδημίας, όπου μεταφέρθηκε το 1989 και καλύπτει επιφάνεια 350 τ.μ. Είναι έτσι σχεδιασμένη ώστε να συνδυάζει την επιβλητική ατμόσφαιρα της κλασικής βιβλιοθήκης με το σύγχρονο περιβάλλον ενός εργασιακού χώρου έρευνας και παράλληλα με την υποστήριξη της πληροφορικής και του διαδικτύου.

Στους χώρους της είναι συγκεντρωμένοι περισσότεροι από 20.000 τόμοι ελληνικών και ξένων βιβλίων, μεταξύ των οποίων και σπάνιες εκδόσεις και συλλογές, μεγάλος αριθμός ελληνικών και ξένων περιοδικών που αναφέρονται σε διαφόρους γνωστικούς τομείς, πολυάριθμα έργα αναφοράς (εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, λευκώματα, άτλαντες, πολύτομα έργα κλπ), βιβλία ιστορίας, φιλοσοφίας και λογοτεχνίας (ελληνικής και ξένης), σχολικά βοηθήματα για τους μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων, φυλλάδια με εργασίες μαθητών κ.ά.

Η Βιβλιοθήκη διαθέτει Αναγνωστήριο, έναν προσεγμένο χώρο ανάγνωσης και αξιοποίησης του έντυπου υλικού. Είναι μια άνετη, με φυσικό φωτισμό, αίθουσα δυναμικότητας 40 θέσεων μελέτης, στην οποία οι μαθητές προετοιμάζουν τις ατομικές ή τις ομαδικές εργασίες τους. Στην ευρύχωρη αυτή αίθουσα φιλοξενούνται επίσης εκπαιδευτικά προγράμματα φιλαναγνωσίας, εκδηλώσεις που έχουν σχέση με το βιβλίο (βιβλιοπαρουσιάσεις, συζητήσεις με συγγραφείς, πανεπιστημιακούς καθηγητές και ερευνητές) και εκθέσεις βιβλίων. Στο τμήμα αυτό βρίσκονται τα λογοτεχνικά και όλα τα βιβλία αναφοράς (εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, άτλαντες, λευκώματα, πολύτομα έργα κ.ά.). Το Αναγνωστήριο έχει άμεση πρόσβαση στο Τμήμα Πληροφόρησης και Δανεισμού ενώ στο Βιβλιοστάσιο της Βιβλιοθήκης, υπάρχουν βιβλία που καλύπτουν όλες τις επιστήμες: φιλοσοφία, θρησκειολογία, κοινωνικές επιστήμες, γλωσσολογία, θετικές επιστήμες, τεχνολογία, ιστορία, γεωγραφία, αλλά και τέχνη και μυθολογία.

Επιπλέον λειτουργεί Παιδική Βιβλιοθήκη και το Ηλεκτρονικό Τμήμα σε χωροταξικά αυτόνομους χώρους. Η παιδική και η εφηβική συλλογή βιβλίων είναι συγκεντρωμένη στο Παιδικό Τμήμα της Βιβλιοθήκης που λειτουργεί σε κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο για τις ανάγκες των παιδιών. Καλύπτει όλες τις ηλικίες του Δημοτικού διαθέτοντας επίσης ένα υπο-τμήμα με εφηβικά βιβλία για τις τάξεις του Γυμνασίου. Στο τμήμα αυτό υλοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα (φιλαναγνωσία, ώρα παραμυθιού) και οργανώνονται εκθέσεις βιβλίων, καθώς επίσης και παιδαγωγικές, ψυχαγωγικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες σε συνεργασία με τα Σχολεία.

Το Ηλεκτρονικό Τμήμα είναι ένας υπερσύγχρονος χώρος με σύνδεση στο διαδίκτυο μέσω 6 υπολογιστών, με προγράμματα πολυμέσων και εφαρμογών πληροφορικής, με οπτικοακουστικό υλικό και με ό,τι πιο σύγχρονο υπάρχει στον τομέα των ηλεκτρονικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ελληνικών και ξένων. Με τελευταίου τύπου ηλεκτρονικούς υπολογιστές, με έγγραφες οδηγίες και ζωντανή καθοδήγηση από τις βιβλιοθηκονόμους και τον υπεύθυνο Πληροφορικής, εισάγεται η χρήση της ηλεκτρονικής τεχνολογίας για την αναζήτηση βιβλιογραφίας από μεγάλες βιβλιοθήκες και από βιβλία που δεν υπάρχουν σε συμβατικές ελληνικές βιβλιοθήκες. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή η πρόσβαση στις μεγάλες βιβλιοθήκες και στα σύγχρονα ελληνικά και ξένα εκπαιδευτικά προγράμματα.

Στα χρόνια που μεσολάβησαν από την ανακαίνιση του 1998 η Βιβλιοθήκη υπέστη φθορές που αποκαταστάθηκαν με την καθοδήγηση της Τεχνικής Υπηρεσίας της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Η αναβάθμιση που πραγματοποιήθηκε έχει ανανεώσει το ύφος και την ατμόσφαιρά της, σεβόμενη τις κλασικές αρχές του αρχικού σχεδιασμού.

Βιβλιοθήκη των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης – «Κουρμούλειος Βιβλιοθήκη»

Η «Κουρμούλειος Βιβλιοθήκη» πήρε  το όνομά της από τον καθηγητή γλωσσολογίας και Προέδρου της Φ.Ε. Γεώργιο Κουρμούλη (1907–1977) μετά τον θάνατό του και την προσφορά 3.000 τόμων (φιλολογικά συγγράμματα, μελέτες, δοκίμια, λεξικά) από τη σύζυγό του Ζ. Νίκολη. Το σχολικό συγκρότημα της Εκάλης δημιουργήθηκε με δική του πρωτοβουλία και η βιβλιοθήκη του εκπαιδευτηρίου πήρε το όνομά της προς τιμήν του. Το 1973 η βιβλιοθήκη των Τοσιτσείων μεταφέρεται στα νεοϊδρυθέντα κτίρια της Εκάλης. Το 1987 ενοποιήθηκε η βιβλιοθήκη των Δημοτικών, Γυμνασίων και Λυκείων σε ενιαία αίθουσα και η συλλογή της εμπλουτίστηκε με ακόμα 2.000 τόμους έπειτα από δωρεά του Προέδρου της Εταιρείας καθηγητή Γεώργιου Μπαμπινιώτη και το 2012 με άλλους 700 τόμους βιβλίων, περιοδικά, φηφιακούς δίσκους και φυλλάδια από τον δημοσιογράφο Βασίλη Καλαμαρά. Σήμερα η «Κουρμούλειος Βιβλιοθήκη» αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες σχολικές βιβλιοθήκες της χώρας με πάνω από 20.000 τεκμήρια που καλύπτουν όλους τους τομείς της γνώσης όπως επιστημονικά συγγράμματα, ελληνική και ξένη λογοτεχνία, πληροφοριακά βιβλία (λεξικά, εγκυκλοπαίδειες), λευκώματα, σχολικά βοηθήματα, παιδικά βιβλία, παραμύθια, περιοδικές εκδόσεις καθώς και πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό.

Η «Κουρμούλειος Βιβλιοθήκη» λειτουργεί ως δανειστική για μαθητές και εκπαιδευτικούς του εκπαιδευτηρίου με ελεύθερη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών που παρέχουν πρόσβαση σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων και πηγές πληροφόρησης. Επιπλέον, στους χώρους της Βιβλιοθήκης λαμβάνουν χώρα ξεναγήσεις, ενημερώσεις, εκθέσεις βιβλίων και περιοδικών, ομιλίες συγγραφέων, λέσχες ανάγνωσης, διαθεματικά και ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα φιλαναγνωσίας και δραστηριοτήτων για μαθητές Δημοτικού.

Βιβλιοθήκη των Αρσακείων Σχολείων Θεσσαλονίκης

Η Βιβλιοθήκη των Αρσακείων Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε το 2010 και εγκαινιάστηκε από τον καθηγητή και Πρόεδρο της Φ.Ε. Γεώργιου Μπαμπινιώτη. Βρίσκεται στο κτίριο του Δημοτικού Σχολείου και είναι ενιαία για το Νηπιαγωγείο, το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Διαθέτει περί τα 6.000 τεκμήρια και στους χώρους της λειτουργεί Αναγνωστήριο, Δανειστικό Τμήμα, Τμήμα Πληροφόρησης (με δύο υπολογιστές), Τμήμα Περιοδικών και Οπτικοακουστικό Τμήμα. Η Βιβλιοθήκη φιλοξενεί συχνά, βιβλιοπαρουσιάσεις, προβολές, ομιλίες συγγραφέων και επιμορφώσεις εκπαιδευτικών.

Βιβλιοθήκη των Αρσακείων Σχολείων Πατρών

Η Βιβλιοθήκη των Αρσακείων Πατρών είναι ενιαία για το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο και περιλαμβάνει περί τα 6.500 τεκμήρια καθώς και οπτικοακουστικό υλικό. Η Βιβλιοθήκη λειτουργεί ως δανειστική και διαθέτει Αναγνωστήριο, Αίθουσα Διασκέψεων και Προβολών και Παιδικό Τμήμα. Στους κοινόχρηστους ηλεκτρονικούς υπολογιστές οι επισκέπτες έχουν πρόσβαση στο υλικό της Βιβλιοθήκης σε πηγές πληροφόρησης και ψηφιακό υλικό. Οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές οργάνωνουν μια φορά το μήνα στις αίθουσες της Βιβλιοθήκης λογοτεχνικές παρουσιάσεις που αφορούν συγγραφείς και ποιητές διαφόρων περιόδων με σκοπό την προώθηση της ανάγνωσης.

Βιβλιοθήκη των Αρσακείων Σχολείων Ιωαννίνων

Αποτελεί μια ενιαία βιβλιοθήκη για το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο που περιλαμβάνει 7.500 περίπου τεκμήρια, περιοδικά και οπτικοακουστικό υλικό καθώς και μια σπουδαία συλλογή τοπικής ιστορίας και παράδοσης. Η Βιβλιοθήκη, εκτός από την κύρια συλλογή διαθέτει επίσης Παιδικό Τμήμα με βιβλία για παιδιά και εφήβους.

Βιβλιοθήκη του Αρσακείου Τιράνων

Το Αρσάκειο Τιράνων φιλοξενεί βιβλιοθήκη με πάνω από 2.000 τεκμήρια στην ελληνική, αλβανική και αγγλική γλώσσα. Σε μια ευαίσθητη για τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας περιοχή, στόχος της Βιβλιοθήκης του Αρσακείου είναι η καλλιέργεια της γλώσσας μέσω του βιβλίου και της εκπαιδευτικής διαδικασίας ειδικά εφόσον το Σχολείο είναι δίγλωσσο. Ο κόσμος του βιβλίου εισάγει τους μαθητές στον πλούτο της γλώσσας, της ελληνικής και της αλβανικής και αποτελεί ζωτικό παράγοντα στη διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης γλώσσας.

Η Βιβλιοθήκη στεγάζεται σε δύο ορόφους. Στον πρώτο όροφο ο επισκέπτης μπορεί να βρει λογοτεχνικά έργα Ελλήνων, Αλβανών και ξένων συγγραφέων, ποιητικές συλλογές, έργα των μεγάλων κλασικών, ιστορικές μελέτες για την Ελλάδα, την Αλβανία και τα Βαλκάνια, βιβλία για το θέατρο, τη φιλοσοφία, την ιστορία της τέχνης, την αρχαιολογία, τη θρησκεία, εγκυκλοπαίδειες, μελέτες για την γλώσσα, περιοδικά και ένα μέρος των έργων του Προέδρου της Φ.Ε. καθηγητή Γεώργιου Μπαμπινιώτη. Στον δεύτερο όροφο βρίσκεται το παιδικό, εφηβικό και νεανικό τμήμα της Βιβλιοθήκης που περιλαμβάνει κλασική λογοτεχνία για παιδιά και νέους, έργα  Ελλήνων και Αλβανών λογοτεχνών, ποίηση για παιδιά, συλλογές παραμυθιών, ελληνική μυθολογία, ιστορία, επιστήμη και τεχνολογία, θέατρο, ζωγραφική, κόμικς, βιβλία για τη διδασκαλία των ελληνικών ως ξένης γλώσσας και πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό.

Η Βιβλιοθήκη Αρσακείων Τιράνων συμβάλλει ενεργά στην εκπαιδευτική κατάρτιση μαθητών και εκπαιδευτικών με τις λογοτεχνικές και πολιτιστικές της δράσεις όπως η λέσχη ανάγνωσης, η θεατρική ομάδα, ο όμιλος διττών λόγων στα ελληνικά και τα αλβανικά, η ανάγνωση παραμυθιών και ποιημάτων, η δραματοποίηση λογοτεχνικών κειμένων, οι εκθέσεις ζωγραφικής των μαθητών, οι εκθέσεις βιβλίου και οι επισκέψεις σε μουσεία και χώρους πολιτισμού. Είναι μια ενεργή κοιτίδα πολιτισμού εντός και εκτός του Αρσάκειου Σχολείου Τιράνων που διακατέχεται από εξωστρέφεια και δημιουργικότητα.

Σύστημα καταλογογράφησης

Ο Κατάλογος των Σχολείων του Ψυχικού, της Εκάλης, της Θεσσαλονίκης, των Πατρών, των Ιωαννίνων και των Τιράνων είναι διαθέσιμος στο διαδίκτυο μέσω της Υπηρεσίας openABEKT του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), ενισχύοντας την ανοικτή και ελεύθερη πρόσβαση των μελών της αρσακειακής κοινότητας αλλά και των πολιτών στην πληροφόρηση και τη γνώση. Οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές των Αρσακείων μπορούν από το γραφείο ή το σπίτι τους, αξιοποιώντας τα φίλτρα αναζήτησης, να πλοηγηθούν ελεύθερα σε χιλιάδες εγγραφές και να εξερευνήσουν το πλούσιο περιεχόμενο της Βιβλιοθήκης.

Το υλικό καταλογογραφείται με βάση τους Άγγλο-Αμερικανικούς Κανόνες Καταλογογράφησης (Anglo American Cataloguing Rules – AACR 2) και ακολουθείται το 3ο επίπεδο περιγραφής, δηλαδή καταγράφονται βιβλιογραφικές εγγραφές που περιέχουν τα περισσότερα δυνατά στοιχεία ενός είδους δημοσίευσης και βοηθούν στην πλήρη περιγραφή του. Το υλικό ταξινομείται σύμφωνα με την 23η έκδοση του Δεκαδικού Συστήματος DEWEY (Dewey Decimal Classification) και ταξιθετείται με βάση το σύστημα αυτό. Η θεματική ευρετηρίαση γίνεται σύμφωνα με τις καθιερωμένες επικεφαλίδες (Authorities) της Εθνικής Βιβλιοθήκης και τις θεματικές επικεφαλίδες της Library of Congress (Library of Congress Subject Headings).

Λοιπές υποδομές των Αρσακείων Σχολείων

Πέρα από τις σχολικές αίθουσες και τις βιβλιοθήκες τα Αρσάκεια Σχολεία διαθέτουν σε κάποια από τα ιδρύματά τους και άλλες εγκαταστάσεις που προωθούν την εκπαιδευτική διαδικασία. Στα Αρσάκεια-Τοσίτσεια Σχολεία Εκάλης λειτουργεί Εκπαιδευτικό Εργαστήριο Ιστορίας και Τέχνης σε ειδική αίθουσα στην οποία βρίσκονται αντίγραφα αρχαίων γλυπτών και αγγείων καθώς και Δειγματική Ανασκαφή όπου οι μαθητές μπορούν να συμμετάσχουν σε προσομοίωση ανασκαφής ως μικροί αρχαιολόγοι. Στο Αρσάκειο Ψυχικού στεγάζεται το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας με σπάνιες συλλογές από έντομα, θηλαστικά, ερπετά, πτηνά, απολιθώματα, ορυκτά, πετρώματα, όστρακα καθώς και αναλογικό σεισμογράφο και μετεωρολογικό κλωβό. Επιπλέον, στα Αρσάκεια Ψυχικού λειτουργεί αίθουσα που στεγάζει το Μουσείο Αναλογικής Τεχνολογίας με αναλογικά μηχανήματα, όργανα και εργαστηριακές συσκευές που χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν. Σημαντική είναι επίσης η δημιουργία του Αρχείου της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας με βιβλία, έντυπα, φωτογραφίες, μητρώα, προγράμματα, ημερολόγια, μαθητολόγια, τα αρχεία των Παιδαγωγικών Ακαδημιών των Αρσακείων Ψυχικού και Πατρών και άλλο υλικό. Το υλικό του Αρχείου προσφέρει στο κοινό μια απτή προσέγγιση της μακροχρόνιας ιστορίας της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας.

Διοίκηση και λειτουργία των Αρσακείων Σχολείων

Tα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία διοικούνται από τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία η οποία αποτελεί σήμερα ένα κοινωφελές εκπαιδευτικό ίδρυμα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που δεν επιχορηγείται από την Πολιτεία. Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία απαρτίζεται από ένα σώμα Εταίρων (Γενική Συνέλευση των Εταίρων), το οποίο λειτουργεί αδιαλείπτως από την ίδρυσή της και από το οποίο αναδεικνύεται το Διοικητικό Συμβούλιο και ο Πρόεδρος, που ασκούν τη διοίκηση αμισθί θεωρώντας τη τιμητικό προνόμιο. Η Γενική Συνέλευση των Εταίρων έχει ως αρμοδιότητα τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του εκπαιδευτικού έργου, των πολιτιστικών δράσεων και των πνευματικών δραστηριοτήτων της Εταιρείας και των Αρσακείων Σχολείων. Το δωδεκαμελές Διοικητικό Συμβούλιο αποτελείται από καθηγητές Πανεπιστημίου, ανώτατους δικαστικούς, ανώτερους εκπαιδευτικούς λειτουργούς, οικονομολόγους και γενικότερα ανθρώπους της επιστήμης, των γραμμάτων και των τεχνών. Η θητεία του ανανεώνεται κάθε τρία χρόνια με εκλογές από τη Γενική Συνέλευση των Εταίρων και είναι αυτό που σχεδιάζει και κατευθύνει όλο το εκπαιδευτικό έργο και τις πολιτιστικές και πνευματικές δραστηριότητες της Εταιρείας. Για την ορθή και αποτελεσματική λειτουργία των Σχολείων υπάρχουν επίσης οι κεντρικές διοικητικές και οικονομικές υπηρεσίες με επικεφαλής τον Διευθυντή. Στα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία λειτουργεί επίσης μία ειδική υπηρεσία, η Εποπτεία που δημιουργήθηκε το 1881. Η Εποπτεία έχει ευρείες διοικητικές και εκτελεστικές αρμοδιότητες: παρακολουθεί, ελέγχει και αξιολογεί το εκπαιδευτικό έργο που επιτελείται στα Αρσάκεια-Τοσίτσεια Σχολεία εξασφαλίζοντας έτσι την εύρυθμη λειτουργία στα 9 Νηπιαγωγεία, 10 Δημοτικά, 8 Γυμνάσια και 9 Λύκεια της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, (συνολικά 327 σχολικά τμήματα). Το διδακτικό προσωπικό όλων των ειδικοτήτων που διδάσκει στα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία ανέρχεται σε 800 εκπαιδευτικούς (για όλες τις βαθμίδες). Όλες οι λοιπές λειτουργίες των Σχολείων καλύπτονται από 160 διοικητικούς υπαλλήλους (συμπεριλαμβανομένων και των Γραμματειών των Σχολείων) και 280 εργαζομένους (εργατοτεχνίτες, προσωπικό καθαριότητας, συνοδούς σχολικών αυτοκινήτων).

Για την καλύτερη λειτουργία των Σχολείων υπάρχουν ειδικές υπηρεσίες που συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς και διευκολύνουν το έργο τους: η Υπηρεσία Εκπαιδευτικών και Πολιτιστικών Προγραμμάτων, η οποία σχεδιάζει και οργανώνει εκδηλώσεις στα Σχολεία σε συνεργασία με τις διευθύνσεις τους και με άλλα σχολικά ιδρύματα και φορείς πολιτισμού. Επίσης προγραμματίζει και συντονίζει, σε συνεργασία με τις διευθύνσεις των Σχολείων, την πέραν του σχολικού προγράμματος εκπαιδευτική δραστηριότητα εντός και εκτός Σχολείων· η Συμβουλευτική – Ψυχολογική Υπηρεσία (από το 1988), της οποίας ο ρόλος είναι επιβοηθητικός στο εκπαιδευτικό και μορφωτικό έργο των Σχολείων, σε επίπεδο πρωτοβάθμιας, ενδοσχολικής, προληπτικής και θεραπευτικής ψυχικής υγείας και παρέχει ψυχολογική στήριξη στους μαθητές, διευκολύνοντας την ομαλή ανάπτυξή τους και τη θεμελίωση στέρεης προσωπικότητας.

Επίσης, τα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία προσφέρουν στους μαθητές τη δυνατότητα συμμετοχής σε Ομίλους Απογευματινών Δραστηριοτήτων, πέρα από το ωρολόγιο πρόγραμμα. Έτσι λειτουργούν Όμιλοι ξένων γλωσσών, αθλητισμού, θεατρικής παιδείας, μουσικής παιδείας, εικαστικών τεχνών, ρητορικής, χημείας κ.ά. Kάθε χρόνο στην Εκάλη διοργανώνεται ο Αρσάκειος Δρόμος και στα Σχολεία της Πάτρας το Arsakeia - Tositseia Model United Nations (ATSMUN). Σημαντικές είναι οι συνεργασίες με πανεπιστήμια και άλλους φορείς, όπως το θερινό πρόγραμμα με το ΕΜΠ και το CERN, η συνεργασία με τις Περιφέρειες και το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών Ελλάδος–Harvard κ.ά.

Σήμερα, μετά από 187 χρόνια παρουσίας στην εκπαίδευση και στον πολιτισμό, η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και τα Αρσάκεια Σχολεία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό συνεχίζουν απρόσκοπτα το παιδαγωγικό τους έργο έχοντας τον τίτλο του παλαιότερου εκπαιδευτικού οργανισμού στην Ελλάδα. Η προσφορά της Εταιρείας στην πνευματική ζωή του τόπου είναι ιδιαίτερης βαρύτητας με γνώμονα πάντα την εκπαιδευτική ποιότητα και τις αξίες που διέπουν τον κλασικό και σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό.

Βιβλιογραφία

Συλλογικό, Η Εν Αθήναις Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, , Αρσάκεια - Τοσίτσεια Σχολεία. 1836–1996: 160 χρόνια παιδείας, Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, Αθήνα,1996.

Συλλογικό, Η αλματώδης ανάπτυξη των Αρσακείων την τελευταία 35ετία 1987–2022, Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, Αθήνα, 2022. 

Δικτυογραφία

www.arsakeio.gr (ο επίσημος ιστότοπος των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων)

history.arsakeio.gr (η ιστορία των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων)

Ιστότοποι Καταλόγων Βιβλιοθηκών

Βιβλιοθήκη Αρσακείων Σχολείων Ψυχικού   https://arsakeio-psychiko.openabekt.gr/el 

Βιβλιοθήκη Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης https://arsakeio-ekali.openabekt.gr/el

Βιβλιοθήκη Αρσακείων Θεσσαλονίκης https://arsakeio-thessaloniki.openabekt.gr/el  

Βιβλιοθήκη Αρσακείων Ιωαννίνων  https://arsakeio-ioannina.openabekt.gr/el 

Βιβλιοθήκη Αρσακείων Πατρών https://arsakeio-patra.openabekt.gr/el