Πενιχρές είναι οι πηγές που μνημονεύουν τον Ραμπίριο, τον ιδιοφυή αρχιτέκτονα στον οποίο οφείλεται ο αρχιτεκτονικός και πολεοδομικός σχεδιασμός της Ρώμης, με πρωτοβουλία του αυτοκράτορα Δομιτιανού (81–96 μ.Χ.), ο οποίος μάλιστα έμεινε ανολοκλήρωτος. Ο ποιητής Μαρτιάλης, που πάσχιζε με κάθε τρόπο να γίνει αρεστός και να κολακεύσει τον αυτοκράτορα, υμνεί στα επιγράμματά του τον Ραμπίριο για τα επιτεύγματά του – και με δόση υπερβολής, βέβαια, παρομοιάζει τα ανάκτορα στον Παλατίνο λόφο με έναν ουρανό πλουμισμένο με άστρα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλο το αρχιτεκτονικό πρόγραμμα για τον Παλατίνο λόφο, επί Δομιτιανού, φέρει την «υπογραφή» του Ραμπιρίου και σε αυτόν θα πρέπει να αποδώσουμε και την ανοικοδόμηση της διπλοβιβλιοθήκης του Αυγούστου, όπως θα δούμε παρακάτω. Υπό το πρίσμα αυτό, υπάρχει η τάση να θεωρούνται ως έργα του όλα τα μεγαλοπρεπή και μνημειακά συγκροτήματα της εποχής του Δομιτιανού, κάτι που δεν αποκλείεται αλλά και δεν αποδεικνύεται. Είναι προφανές ότι ο Δομιτιανός είχε συλλάβει ένα πολεοδομικό σχέδιο το οποίο με την ολοκλήρωσή του θα μετέβαλλε την εικόνα του ιστορικού κέντρου της Ρώμης, και κατά πάσα πιθανότητα το πρόγραμμα αυτό το είχε εμπιστευθεί στον Ραμπίριο. Για τον τελευταίο γνωρίζουμε ότι επιμελήθηκε αρχιτεκτονικά την Αγορά Transitorium, την ανακατασκευή του ναού του Υψίστου και Μεγίστου Διος στο Καπιτώλιο, την ανοικοδόμηση του ναού της Αφροδίτης Genetrix, και εν μέρει τουλάχιστον την Αγορά του Ιουλίου Καίσαρος και τη μεγαλοπρεπή έπαυλη του αυτοκράτορα στις όχθες της λίμνης Albanus. Από τα ερείπια και τα αρχιτεκτονικά δείγματα αυτών των οικοδομών διαφαίνεται η ιδιαιτερότητα της καλλιτεχνικής και τεχνικής σκέψης του και η ευρύτατη παιδεία του γενικότερα. Μετά τη δολοφονία του Δομιτιανού (96 μ.Χ.) χάνονται τα ίχνη του, είναι ωστόσο πιθανό να ολοκλήρωσε τις εργασίες της Αγοράς του Transitorium και του ναού της Αθηνάς, που εγκαινίασε ο Νέρβας τον επόμενο χρόνο. Οπωσδήποτε δεν θα πρέπει να έχασε το αξίωμα του magister architectus από τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Τραϊανού (98 μ.Χ.).
Κ.Σπ. Στάικος, Η Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών στον Δυτικό Πολιτισμό, Αθήνα, Άτων, 2016, σ. 82.