Ιστορική αναδρομή. Η ιστορία της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Βυτίνας συνυφαίνεται με αυτήν της Σχολής της Βυτίνας, η οποία λειτουργούσε ήδη από τις πρώτες δεκαετίες μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης ως κέντρο εκπαίδευσης του υπόδουλου ελληνισμού. Από το 1680 η Σχολή μετεφέρεται εντός της Ιεράς Μονής Κερνίτσης, ένα από τα αρχαιότερα μοναστήρια της Αρκαδίας. Σύμφωνα με γραπτή παράδοση κτίτορες της Μονής υπήρξαν οι Πετζοκολαίοι, με καταγωγή από τον Μεσαιωνικό οικισμό της Κερνίτσας. Το 1710 η Σχολή μεταφέρθηκε σε μια πρόχειρη κατασκευή εντός του οικισμού της Βυτίνας μέχρι και το 1720, όταν ιδρύθηκε επισήμως Ελληνικό Σχολείο (Σχολή) από τον Γ. Λάσκαρη. Στη Σχολή της Βυτίνας μαθήτευσαν και μετέπειτα δίδαξαν σπουδαίες προσωπικότητες της προεπαναστατικής και επαναστατημένης Ελλάδας μεταξύ των οποίων οι αδελφοί Γαβραίοι, Δανιήλ και Παρθένιος, από τη Δημητσάνα που έζησαν εκεί μέχρι και τις παραμονές της Εθνεγερσίας.

Η Βιβλιοθήκη της Βυτίνας ιδρύθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα από τον Ιερομόναχο Άνθιμο Παπαρρηγόπουλο (απεβ.1808) ως χώρος στέγασης των βιβλίων της Σχολής. Η λειτουργία της υπήρξε απρόσκοπτη μέχρι και το έτος 1826, όταν η Βιβλιοθήκη καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς από την επιδρομή του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο και δεν λειτουργούσε μέχρι το έτος 1828, κατά το οποίο οι Βυτιναίοι αποφάσισαν να επαναλειτουργήσουν τη Σχολή και τη Βιβλιοθήκη. Συγεντρώθηκαν αξιοσημείωτα χρηματικά ποσά από δωρεές για την ανέγερση ενός καινούριου κτιρίου που θα φιλοξενούσε τη Σχολή και τη Βιβλιοθήκη. Αξίζει να σημειωθεί ότι μεταξύ των δωρητών συγκαταλέγεται και ο πρώτος Κυβερνήτης της ελεύθερης Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας, γεγονός που επιβεβαιώνεται με επιγραφή στην είσοδο του κτιρίου. Η Βιβλιοθήκη στα επόμενα χρόνια μεταφέρθηκε στο δημοτικό σχολείο του οικισμού για να εξυπηρετήσει τον μεγάλο αριθμό των μαθητών της Σχολής.

Μέσα στον 19ο αιώνα, ως προς τη λειτουργία και τον εμπλουτισμό της Βιβλιοθήκης, συνέβαλαν τα μέγιστα οι αδελφοί Κωνσταντίνος και Βασίλειος Οικονομίδης δωρίζοντας 50 τόμους, ο Παναγιώτης Ταγκόπουλος με 82 τόμους, ο Αρχιμανδρίτης Παναγιώτης Παπαζαφειρόπουλος, λαογράφος και σχολάρχης της Σχολής, με 90 τόμους, ο δάσκαλος της Σχολής Γ. Τσαφαλόπουλος με 181 τόμους και οι αδερφοί Κωνσταντίνος και Πέτρος Παπαρρηγόπουλος με 24 τόμους και με τα συγγράματά τους. Μέσα στους δύο αιώνες της λειτουργίας της, η Βιβλιοθήκη δέχτηκε δωρεές από πλήθος Βυτιναίων, αλλά και από ανθρώπους που δεν κατάγονταν από εκεί, αυξάνοντας έτσι συνεχώς των αριθμό των βιβλίων. Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα η Βιβλιοθήκη λειτουργούσε ομαλά και εμπλουτιζόταν συνεχώς. Με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η κατοχική διοίκηση αποφάσισε για λόγους ασφαλείας τη μεταφορά των βιβλίων σε διάφορα κτίρια του οικισμού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια ενός μεγάλου μέρους της συλλογής της Βιβλιοθήκης η οποία στεγαζόταν ακόμα στο δημοτικό σχολείο του χωριού, γεγονός που συνεχίστηκε και μετά την ανάκτησή τους κατά την απελευθέρωση με αρκετά από τα βιβλία να έχουν χαθεί για πάντα. 

Από το 1954 η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Βυτίνας υπάγεται στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και λειτουργεί αμιγώς με κρατική χρηματοδότηση. Σήμερα στεγάζεται στο κτίριο της Σχολής Κορασίδων Βυτίνας που αναπαλαιώθηκε το 1988 με δωρεές από τον Σύλλογο Βυτιναίων και Φίλων της Βυτίνας. Το κτίριο ανακαινίστηκε το 1996.

Συλλογές της Βιβλιοθήκης. Σύμφωνα με τον ιστότοπο της βιβλιοθήκης, η συλλογή της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Βυτίνας περιλαμβάνει 19.000 τόμους βιβλίων, 224 τίτλους περιοδικών, 700 τίτλους εφημερίδων και 600 DVD με φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό. Η συλλογή χωρίζεται σε βιβλία ιστορικού περιεχομένου από την ελληνική και παγκόσμια ιστορία, ελληνική και ξένη λογοτεχνία, τέχνες, φιλοσοφία, λαογραφία, θρησκευτικά, πολιτικά και οικονομικά συγγράματα, λεξικά κ.ά. Τα παιδικά βιβλία και η ξενόγλωσση λογοτεχνία απευθύνονται σε παιδιά, εφήβους και ξένους αναγνώστες. Σημαντική είναι επίσης η συλλογή εφημερίδων, η οποία περιλαμβάνει τοπικό τύπο αλλά και αθηναϊκές εφημερίδες, χρονολογημένες από το 1854 και εξής, ενώ αξιόλογος είναι και ο αριθμός από ημερολόγια και ταξιδιωτικούς χάρτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Επιπλέον, το φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό ζωντανεύει την ιστορία της Βυτίνας από το 1900 έως σήμερα, μέσα από εικόνες της υπαίθρου, των εθίμων, κτισμάτων και τοπίων του οικισμού.

Η συλλογή της βιβλιοθήκης είναι ψηφιοποιημένη, ωστόσο χρησιμοποιείται μια συγκεκριμένη  μορφή της μεθόδου ταξινόμησης DEWEY (Δεκαδικό Σύστημα Ταξινόμησης Ντιούι) λόγω έλλειψης χώρου, και παράλληλα έχει ζητηθεί να συμπεριληφθεί η συλλογή στο Σύστημα Διαχέιρησης Υλικού KOHA (σύστημα βιβλιοθηκών ανοιχτού κώδικα που χρησιμοποιείται διεθνώς από δημόσιες βιβλιοθήκες), το οποίο δώρισε η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος σε όλες τις δημόσιες βιβλιοθήκες τις χώρας. Ανάμεσα στα βιβλία της βρίσκεται ένας αριθμός από παλαίτυπα και σπάνια χειρόγραφα που χρονολογούνται από το 1533 έως το 1920. Ενδεικτικά, η συλλογή περιλαμβάνει την επιστολή των επιτρόπων της Σχολής της Βυτίνας Γ. Αλεβιζόπουλου και Σ. Περδικάρη προς τον Κυβερνήτη Ι. Καποδίστρια για την παροχή οικονομικής ενίσχυσης στη Σχολή. Σπουδαίο σύγγραμμα είναι επίσης η Περισυναγωγή του Π. Παπαζαφειρόπουλου στην πρώτη έκδοσή του το 1887 που αποτελεί την πρώτη απόπειρα συλλογής εθίμων και τραγουδιών της Βυτίνας και της Πελποποννήσου, έργο το οποίο εκθειάστηκε από τον κορυφαίο λαογράφο Ν. Πολίτη. Στο τομέα των Νομικών Επιστημών το έργο Περί Αμαρτημάτων και Ποινών του Τσέζαρε Μπεκαρία (Caesare Beccaria) σε μετάφραση του Αδαμάντιου Κοραή (εκδόθηκε στο Παρίσι το 1802) αποτελεί σημαντική προσθήκη στη Βιβλιοθήκη. Δεν θα μπορούσε να παραλειφθεί το magnum opus του Βυτιναίου ιστορικού Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου Ιστορία του Ελληνικού Έθνους που βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη στην πρώτη έκδοση του 1874. Σπάνια βιβλία αποτελούν επίσης η Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης του Φρανσουά Πουκβίλ (F. Pouqueville) και η Ρωμαϊκή Ιστορία του  Τέοντορ Μόμσεν (Th. Mommsen). Όσον αφορά τα λεξικά, ξεχωρίζει το πολύ σπάνιο Ιστορικό Λεξικό µε εκδότη τον Νικόλαο Σαρρόν στην έκδοση της Βενετίας το 1712. Ο μεγάλος αριθμός από εφημερίδες και περιοδικά του 19ου και 20ού αιώνα που βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη κατέληξε εκεί είτε γιατί η ίδια η Βιβλιοθήκη ήταν συνδρομητής είτε γιατί οι εκδότες τα απέστειλαν «τιμής ένεκεν». Ανάμεσα τους ξεχωρίζει το περιοδικό Πανδώρα, το οποίο εξέδιδαν ο Νικόλαος ∆ραγούµης, ο Αλέξανδρος Ρίζος-Ραγκαβής και ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος και ήταν ένα από τα πιο δημοφιλή λογοτεχνικά περιοδικά του 19ου αιώνα. Εξαιρετικά πολύτιμη έκδοση στον τομέα της ιατρικής επιστήμης είναι το πεντάτομο έργο του Γαληνού, γιατρού στην αρχαιότητα, στη μοναδική έκδοση της Βασιλείας του 1538.

Η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Βυτίνας με το 9μελές εφορευτικό της συμβούλιο (5 τακτικά μέλη και 4 αναπληρωματικά), ανταποκρίνεται πλήρως στον δημόσιο χαρακτήρα της λειτουργώντας παράλληλα ως δανειστική βιβλιοθήκη με αίθουσα ανγνωστηρίου, κέντρο πληροφόρησης κοινού με ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο και ειδικές εγκαταστάσεις για την πρόσβαση ΑΜΕΑ στον χώρο της. Επιπλέον, η βιβλιοθήκη δραστηριοποιείται και στον χώρο των εκδόσεων με αξιόλογα βιβλία για το κοινό.

Εκδόσεις της Βιβλιοθήκης

Παπαζαφειρόπουλος Π., Μεθυδρίας Ιστορική και Τοπογραφική Αφήγησις 1883, Βυτίνα 1998.

Γουρουζίδου Μέμου Αθ., Ελένη Λιαροπούλου Ηρωίδα Βυτίνας, Βυτίνα 2000.

Ημερολόγιο-Λεύκωμα 2020 Η Βυτίνα και οι κάτοικοί της, Βυτίνα 2019.

Βιβλιογραφία για τη Βιβλιοθήκη Βυτίνας

Αναγνωστόπουλος Λ., Η Λαογραφία της Βυτίνας, Αθήνα 2004.

Καραντζίνας Κ., Ιστορία της Βυτίνας, Αθήνα 1976.

Λαμπρόπουλος Θ. Αθ., Ιστορία της Βυτίνας, Αθήνα 2021.

Παπαζαφειρόπουλος Π., Περί της εν Βυτίνη Ελληνικής Σχολής, των πρώτων αυτής διδασκάλων και της εν αυτή καταρτιζομένης βιβλιοθήκης, Ναύπλιο 1858, σ. 14–16, σ. 22–27

Πάτσης Γ., 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος Βυτίνα Αρκαδίας 1940–49, Αθήνα 2005.

Χώρας Αθ. Γ., Παναγιώτης Παπαζαφειρόπουλος, Ιερεύς και Σχολάρχης Βυτίνης 1819–1908, Αθήνα 1979.