Το κολέγιο της Αγίας και Αδιαιρέτου Τριάδος της βασίλισσας Ελισάβετ κοντά στο Δουβλίνο, όπως είναι η επίσημη ονομασία του εκπαιδευτηρίου, ιδρύθηκε το 1591/1592 από τη βασίλισσα Ελισάβετ, με σκοπό να αποτελέσει εν μέρει κέντρο της προτεσταντικής θρησκείας και της βρετανικής κουλτούρας στην Ιρλανδία. Μαθητές άρχισαν να γίνονται δεκτοί το 1594, όμως γρήγορα προέκυψαν προβλήματα αναφορικά με τη χρηματοδότηση του κολεγίου και την ανεύρεση οικονομικών πόρων για τη συγκρότηση της βιβλιοθήκης. Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει το 1601, όταν αξιωματικοί του βρετανικού στρατού στην Ιρλανδία χορήγησαν ένα σεβαστό ποσό στο κολέγιο. Με τα χρήματα αυτά ξεκίνησαν αποστολές στο Λονδίνο από μέλη του Πανεπιστημίου, όπως τον Τζέιμς Άσσερ (James Ussher) και τον δρ. Λουκ Τσάλονερ (Dr Luke Challoner), αποβλέποντας στην αγορά βιβλίων για τον εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης.

Κατά τον 17ο αιώνα, η βιβλιοθήκη αποτελούνταν από δύο αίθουσες που επικοινωνούσαν με σκάλες και χωρίζονταν με μια θύρα, συνήθως κλειδωμένη. Τα βιβλία δεν ήταν αλυσοδεμένα και δανείζονταν χωρίς περιοριστικούς όρους, γεγονός που οδήγησε σε πολλές απώλειες και παράπονα. Κατά το δεύτερο μισό του αιώνα προστέθηκαν δύο δρύινες σκάλες και ένα δωμάτιο, γνωστό ως «η Βιβλιοθήκη της Κόμισσας του Μπαθ» (‘‘the Countess of Bath’s Library’’), καθώς  ο πυρήνας των βιβλίων που περιείχε είχε αγοραστεί με δωρεά της (200 λίρες, 1671).

Τον 18ο αιώνα, η ανάγκη γα περισσότερο χώρο για τη στέγαση των βιβλίων έγινε επιτακτική. Η ανακαίνιση της βιβλιοθήκης, που ανατέθηκε στον Ιρλανδό αρχιτέκτονα Τόμας Μπεργκ (Thomas Burgh), διήρκεσε 20 χρόνια και ολοκληρώθηκε το 1732, ενώ το κόστος του έργου ήταν 20.000 λίρες. Βασικό κατασκευαστικό υλικό ήταν ο ψαμμόλιθος. Το Μακρύ Δωμάτιο (Long Room) και η γαλαρία καταλάμβαναν τους δύο επάνω ορόφους, φωτίζονταν από 22 παράθυρα και διέθεταν αποθηκευτικό χώρο για 100.000 βιβλία.

Η βιβλιοθήκη του κολεγίου ανακαινίστηκε εκ νέου από τους αρχιτέκτονες Ντιν και Γούντγουαρντ (Deane και Woodward) το 1856, ενώ τo 1937 προστέθηκε ένα αναγνωστήριο και το 1967 ένα ακόμη κτίριο για τις συλλογές των βιβλίων.

Συλλογές του Trinity College. Το 1661 δωρίθηκε στο κολέγιο η συλλογή του Τζέιμς Άσσερ, αρχιεπισκόπου του Άρμαγκ και επικεφαλής της Εκκλησίας της Ιρλανδίας (Primate of the church of Ireland). Η συλλογή περιείχε σχεδόν επτακόσια χειρόγραφα και έργα σχετικά με τη θεολογία, την ιστορία, τα μαθηματικά και την αστρονομία, όπως έργα του Γαλιλαίου και του Κέπλερ· πολλοί από τους κώδικες προέρχονταν από αγγλικά μοναστήρια αλλά και από την Ανατολή, μέσω ενός μηχανικού στο Χαλέπι και ενός καθηγητή στην Ουψάλα με επαφές στην Κωνσταντινούπολη.

Η βιβλιοθήκη του Άσσερ είχε ευρωπαϊκή φήμη. Μετά τον θάνατο του αρχιεπισκόπου, τόσο ο καρδινάλιος Μαζαρίνος όσο και ο Φρειδερίκος Γ΄ της Δανίας προσπάθησαν να την αποκτήσουν, ωστόσο με παρέμβαση και χειρισμούς του δαιμόνιου Κρόμγουελ η συλλογή κατέληξε στο κολέγιο της Αγίας και Αδιαιρέτου Τριάδος.

Μετά την ολοκλήρωση της νέας βιβλιοθήκης (1732), έγιναν τρεις σημαντικές προσχωρήσεις στη συλλογή του πανεπιστημίου: η συλλογή 13.000 τόμων από τον κοσμήτορα Κλώντιους Γκίλμπερτ (Claudius Gilbert) το 1736, η βιβλιοθήκη του Χέντρικ Φόγκελ (Hendrik Fagel), Ολλανδού πολιτικού και διπλωμάτη, η οποία αγοράστηκε για 20.000 λίρες το 1802, και η Bibliotheca Quiniana, η οποία κληροδοτήθηκε στο κολέγιο από τον Χένρι Τζορτζ Κιν (Henry George Quin) το 1805.

Ο Γκίλμπερτ ενδιαφερόταν για τυπογραφεία του 16ου αιώνα, ειδικά για τον Άλδο και το τυπογραφείο των Στεφάνων (Estiennes), αλλά και για συγκεντρωτικές εκδόσεις, όπως το έργο του  Μπερνάρ ντε Μονφωκόν L'Antiquité expliquée (1719), σε δέκα τόμους, και του Ντε λα Μπιν Maxima Bibliotheca Veterum Patrum (1677), σε είκοσι δύο. Η βιβλιοθήκη του Φόγκελ αποτελούνταν από μια μεγάλη συλλογή χαρτών, ευρωπαϊκών τοπογραφιών και πολιτικών φυλλάδων, ενώ δεν έλειπαν και περίτεχνα εικονογραφημένα έργα σχετικά με τους κήπους και τη βοτανολογία, παραδοσιακές ενασχολήσεις των Ολλανδών. Τέλος, το κληροδότημα του Χένρι Τζορτζ Κιν, μία συλλογή από 108 τίτλους, περιείχε τόμους λογοτεχνικού κυρίως περιεχομένου, με αξιοσημείωτη τυπογραφία, εικονογράφηση και δέσιμο· χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ένα αντίγραφο από περγαμηνή του Tewrdannck που ανήκε στον αυτοκράτορα Μαξιμιλιανό (1517), αναγεννησιακές σταχώσεις δημιουργημένες για λογαριασμό του Ζαν Γκρολιέ (Jean Grolier), και σύγχρονες –για την εποχή– σταχώσεις από τον Ρότζερ Πέιν και τον Ντερόμ (Derome).

Book of Kells. Το ίδιο έτος που η βιβλιοθήκη του κολεγίου εμπλουτίστηκε με τη συλλογή του Τζέιμς Άσσερ, πραγματοποιήθηκε άλλη μία σημαντική δωρεά από τον Χένρι Τζονς (Henry Jones), επίσκοπο του Μιθ. Πρόκειται για το Book of Kells, ένα χειρόγραφο με πλούσιο και εξαιρετικά περίτεχνο διάκοσμο από τα τέλη του 8ου αιώνα, το οποίο περιέχει τα τέσσερα Ευαγγέλια σε λατινικό αλφάβητο. Το βιβλίο πήρε το όνομά του από το αββαείο του Κελς στην κομητεία Μιθ της Ιρλανδίας, όπου φυλασσόταν πριν τη μεταφορά του στο κολέγιο της Αγίας και Αδιαιρέτου Τριάδος.

Εκτός από τον θησαυρό αυτό, εξαιρετικά πολύτιμο είναι και το Book of Armagh (807), ένα εικονογραφημένο χειρόγραφο με κείμενα σχετικά με τον προστάτη της Ιρλανδίας, Άγιο Πατρίκιο (Saint Patrick), και το Book of Durrow (7ος αιώνας), το οποίο ονομάστηκε έτσι από το αββαείο του Durow στην Ιρλανδία, όπου φυλασσόταν κατά τον 10ο αιώνα –ήταν και αυτό δωρεά του Τζονς στη βιβλιοθήκη του κολεγίου. Τέλος, άξια αναφοράς είναι και τα χειρόγραφα του Ιρλανδού ποιητή και συγγραφέα Τζον Μίλινγκτον Σινγκ (J.M. Synge 1871–1909), που αποκτήθηκαν το 1968.

Löschburg, W., Historic Libraries of Europe, 58–59.
Hobson, A., Great Libraries, 174–185.
Campbell, W.P. J, The Library. A world history, 24–25.