Ιστορική αναδρομή. Ο Μαρίνος Κοργιαλένιος γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1829 και ήταν γόνος πολυμελούς πλούσιας οικογένειας της Κεφαλονιάς. Στα 11 του μόλις χρόνια έμεινε ορφανός από πατέρα⸱ επιπλέον, είχε να αντιμετωπίσει και τις συνέπειες της χρεωκοπίας των οικογενειακών επιχειρήσεων. Η δυσχέρεια στην οποία είχε περιέλθει πλέον η οικογένειά του τον ανάγκασαν το 1846 να μεταναστεύσει στη Σμύρνη, σημαντικό εμπορικό και οικονομικό κέντρο της εποχής. Εκεί εργάστηκε ως υπάλληλος-μαθητευόμενος σε δύο αγγλικά εμπορικά καταστήματα, αποκτώντας σημαντική επαγγελματική εμπειρία, ενώ έμαθε άριστα τη γαλλική και την αγγλική γλώσσα. Το 1849 εγκαταστάθηκε στην Οδησσό και έως το 1858 ασχολήθηκε με το εμπόριο ελαίων και σιτηρών. Το 1859 μετακόμισε στο Λονδίνο και δραστηριοποιήθηκε επιχειρηματικά. Στην αγγλική πρωτεύουσα γνώρισε την Αγγελική Γεραλοπούλου, κόρη ομογενούς μεγαλεμπόρου του Λονδίνου, με την οποία παντρεύτηκαν το 1862.

Μετά το γάμο του ζευγαριού και με παρότρυνση του πεθερού του, Κωνσταντίνου Γεραλόπουλου, ο Κοργιαλένιος εγκατέλειψε μαζί με τη γυναίκα του το Λονδίνο για να εγκατασταθεί στη Μασσαλία, όπου σύστησε εμπορική εταιρία με τη συμμετοχή του πεθερού του και του μεγαλεμπόρου Ξενοφώντα Μπαλλή. Μέχρι το 1872, όταν έφυγε από τη Μασσαλία, ο Κοργιαλένιος ασχολήθηκε επιτυχώς με το εμπόριο του σταριού, των δημητριακών, του λαδιού, των αμυγδάλων και άλλων γεωργικών προϊόντων. Όμως, μια ατυχής επένδυση μεγάλου μέρους του αποθεματικού του στον οίκο Αβασιώτη, που ασχολούνταν με το εμπόριο σιτηρών στη Βράιλα της Ρουμανίας, τον οδήγησε στην πτώχευση. Επιστρέφοντας στο Λονδίνο ο Κοργιαλένιος προσπάθησε να ορθοποδήσει οικονομικά. Εκμεταλλευόμενος τις γνωριμίες του εργάστηκε αρχικά ως υποδιευθυντής σε αγγλική τράπεζα. Στην πορεία, έχοντας εξασφαλίσει τα απαραίτητα κεφάλαια, ίδρυσε την δική του εταιρία (M. Corgialegnos & Co), η οποία εξελίχθηκε σε μία από τις σημαντικότερες της βρετανικής χρηματαγοράς. Παράλληλα, προέβη σε επενδύσεις σε κρατικά χρεόγραφα, έργα τέχνης και κοσμήματα.

Ο Κοργιαλένιος απεβίωσε στο Λονδίνο το 1911 εξαιτίας μιας πνευμονικής νόσου που τον ταλαιπωρούσε επί χρόνια και η σωρός του μεταφέρθηκε μετά την κηδεία στην Κεφαλονιά. Παρότι από το 1846 που εγκατέλειψε την πατρίδα του δεν επέστρεψε ποτέ, ο Κοργιαλένιος δεν σταμάτησε να συνδράμει οικονομικά διάφορα ιδρύματα της Κεφαλονιάς, της Αθήνας, αλλά και τη βασιλική αυλή, με την οποία διατηρούσε άριστες σχέσεις. Οι ευεργεσίες του, επικεντρωμένες στην παιδεία, την υγεία, την αναμόρφωση δημόσιων κτιρίων και την ασφάλεια, συνεχίστηκαν και μετά το θάνατό του, προσδίδοντάς του δικαίως τον τίτλο του μεγάλου εθνικού ευεργέτη.

Στη διαθήκη του με ημερομηνία 15 Ιουνίου 1910, μεταξύ άλλων κληροδοτημάτων προς κοινωφελείς σκοπούς προβλεπόταν στο άρθρο 27 η χορηγία 10.000 λιρών για την ίδρυση Δημόσιας Βιβλιοθήκης στο Αργοστόλι με την ονομασία «Κοργιαλένειος Βιβλιοθήκη». Το ποσό αυτό κατανεμόταν ως εξής: 4.000 λίρες θα δαπανώνταν για την ανέγερση του κτιρίου, 1.000 λίρες για την αγορά βιβλίων και 5.000 λίρες για τη συντήρηση της Βιβλιοθήκης. Οι εργασίες για την ανέγερση του κτιρίου της Κοργιαλένειου Βιβλιοθήκης ξεκίνησαν το 1915 και ολοκληρώθηκαν το 1924. Ένα χρόνο αργότερα η Κοργιαλένειος ξεκίνησε τη λειτουργία της. Το πρώτο υλικό της προερχόταν από  την προσωπική συλλογή των βιβλίων του Κοργιαλένιου και από τα βιβλία της παλιάς Δημόσιας Βιβλιοθήκης, με την οποία συγχωνεύθηκε το 1926.

Η Δημόσια Βιβλιοθήκη Κεφαλληνίας είχε ιδρυθεί το 1887 (δεύτερη πανελλαδικά μετά από αυτή της Ζακύνθου) στο Αργοστόλι με πρωτοβουλία του Γερμανού Καλλιγά (1844–1896), αρχιεπισκόπου Κεφαλληνίας από το 1884 και στη συνέχεια, από το 1889 μέχρι τέλος της ζωής του, αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος. Επισημαίνεται ότι μέχρι τότε στην Κεφαλονιά δεν υπήρχε κάποια άλλη δημόσια (ανοιχτή προς το κοινό) βιβλιοθήκη, παρά μόνο ιδιωτικές στα σπίτια των λογίων της εποχής, καθώς και σημαντικές συλλογές βιβλίων σε ναούς και μονές του νησιού. Επίσης, το Λύκειο –μετέπειτα Γυμνάσιο– Κεφαλληνίας στο Αργοστόλι διέθετε σχολική βιβλιοθήκη που, σύμφωνα με τους καταλόγους που συνέτασσαν οι διευθυντές τους από το 1865, έφτασε να θησαυρίζει το 1884 400 βιβλία, τα οποία όμως είναι άγνωστο αν παρέμειναν στο σχολείο ή αν πέρασαν στην κατοχή της Δημόσιας Βιβλιοθήκης.   

Σύμφωνα με τον Προσωρινό Κανονισμό της, που συντάχθηκε από τον αρχιεπίσκοπο Καλλιγά στις 26 Οκτωβρίου 1887 και έλαβε την έγκριση του υπουργείου των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως, η Δημόσια Βιβλιοθήκη διευθυνόταν από τριμελές διοικητικό συμβούλιο, το οποίο θα συγκροτούνταν από τον εκάστοτε αρχιεπίσκοπο Κεφαλληνίας, που κατείχε τη θέση του προέδρου, και άλλα δύο μέλη, προερχόμενα από την επιστημονική κοινότητα του Αργοστολίου. Για την εξυπηρέτηση των αναγκών λειτουργίας της Βιβλιοθήκης προβλεπόταν ο διορισμός βιβλιοφύλακα με πρόταση του διοικητικού συμβουλίου. Η Βιβλιοθήκη ήταν δανειστική, αλλά δικαίωμα δανεισμού είχαν μόνο οι τακτικοί αναγνώστες, δηλαδή όσοι πλήρωναν ετήσια συνδρομή έξι δραχμές. Αυτοί ήταν: καθηγητές και δάσκαλοι των κεφαλληνιακών σχολείων, μαθητές της τελευταίας τάξης του γυμνασίου, επιστήμονες, λόγιοι και ιερείς του νησιού. Τέλος, αναπόσπαστα κομμάτια της Βιβλιοθήκης θεωρούνταν το αναγνωστήριο και το μουσείο, όπως όριζε το άρθρο 25 του Προσωρινού Κανονισμού.

Ο  Καλλιγάς έπραξε όλα τα απαραίτητα ώστε να επιτύχει τη νομική κατοχύρωση της Βιβλιοθήκης, όμως ο παράγοντας που θα έκρινε τη μακροημέρευσή της θα ήταν η συμμετοχή των Κεφαλονιτών της Ελλάδας και του εξωτερικού στον εμπλουτισμό του υλικού της. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού ο Καλλιγάς δεν παρέλειπε να ενημερώνει τους ντόπιους αδιαλείπτως, μέσω συνεχών δημοσιευμάτων του στην τοπική εφημερίδα Εμπρός, για κάθε νέα δωρεά προς τη Δημόσια Βιβλιοθήκη, ενώ παράλληλα απηύθυνε καλέσματα στους απανταχού συμπατριώτες του προκειμένου να δωρίσουν βιβλία από τις συλλογές τους στη νεοσύστατη Βιβλιοθήκη.

Ο ίδιος ήταν και ο πρώτος δωρητής της Δημόσιας Βιβλιοθήκης, χαρίζοντας μέρος των βιβλίων του αλλά και σπάνια χειρόγραφα και βιβλία, τα οποία είχε συλλέξει από κληρικούς και μοναστήρια του νησιού. Αυτή την πρώτη μαγιά της Βιβλιοθήκης ήρθαν να ενισχύσουν οι δωρεές δύο Κεφαλονίτων γιατρών. Ο Αντώνης Μηλιαρέσης, αναφορά για τη δωρεά του οποίου γινόταν μάλιστα στο πρώτο κιόλας άρθρο του Προσωρινού Κανονισμού, πέθανε την ίδια χρονιά με την ίδρυση της Βιβλιοθήκης, πρόλαβε όμως να της κληροδοτήσει όλα τα βιβλία του (εξαιρουμένων 428 τόμων ιατρικών συγγραμμάτων που παραχωρήθηκαν στη βιβλιοθήκη του Νοσοκομείου του Αργοστολίου), καθώς και σημαντικά αρχαία αντικείμενα (αγάλματα, αγγεία, νομίσματα κ.ά.). Μερικούς μήνες αργότερα ακολούθησε και η δεύτερη δωρεά, αυτή του οφθαλμολόγου και μέλους του Ελληνικού Συλλόγου της Μασσαλίας Σταύρου Μεταξά, ο οποίος δώρισε στη Βιβλιοθήκη 285 τόμους από τη βιβλιοθήκη του διαλυμένου πλέον Συλλόγου, αλλά και πολλά δικά του βιβλία. Κατά το πρώτο αυτό διάστημα λειτουργίας της, βιβλία χάρισαν στη Δημόσια Βιβλιοθήκη και οι: Ευάγ. Κ. Καρούσος, Δημ. Νεράντζης, Μαρίνος Δαυής, Γεωρ. Σολωμός, Νικ. Γ. Φωκάς, Διον. Ραζής, Κοσμάς Μοσχόπουλος, Σωφρόνιος ιεροδ. Τούλιος, Αντ. ιερομ. Βεργωτής, Αλύπιος Αντύπας, Δ. Ξυδιάς, Θεόκλητος Αλιπράντης, Παναγής Μεταξάς, Μιχαήλ Άβλιχος, Γεώργιος Ιγγλέσης, Αντώνιος Μηλιαράκης, Ανδρέας Λασκαράτος και ο Ηλίας Τσιτσέλης. Για τη συγκρότηση του μουσείου καθοριστικές ήταν οι συνεισφορές του Γερ. Γ. Μαζαράκη, του Μιχαήλ Ζερβού, του Δημ. Νεράντζη και του Γεράσιμου Χάλδα.

Αποτέλεσμα όλων αυτών των προσφορών ήταν τον Ιούνιο του 1888 η συλλογή της Δημόσιας Βιβλιοθήκης να αριθμεί 3.711 τόμους, ενώ μετά τη δωρεά του Εθνικού Πανεπιστημίου, τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς, έφτασε τους 4.705 τόμους. Λόγω και της μεγάλης αύξησης των βιβλίων, η ανάγκη εύρεσης του κατάλληλου χώρου για τη στέγαση της γινόταν όλο και επιτακτικότερη. Ωστόσο, με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία, δεν φαίνεται να απέκτησε ποτέ το δικό της κτίριο, ενώ τα βιβλία της φυλάσσονταν πιθανότατα στα γραφεία της Αρχιεπισκοπής.

Η Δημόσια Βιβλιοθήκη συνέχισε τη λειτουργία της μέχρι το 1926, όμως η ανάδειξη του δημιουργού της Γερμανού Καλλιγά σε αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος το 1889, διατάραξε την ομαλή λειτουργία της, με συνέπεια συν τω χρόνω να περιπέσει σε παρακμή και να χαθεί μέρος του υλικού της. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από τα στοιχεία του καταλόγου που συνέταξε ο διευθυντής της Κοργιαλενείου Γεράσιμος Μοσχόπουλος, όταν τον Ιούλιο του 1926 τού παραδόθηκαν τα βιβλία της Δημόσιας Βιβλιοθήκης. Συγκεκριμένα, στον πρώτο τόμο του καταλόγου ο Μοσχόπουλος κατέγραψε 2.738 τίτλους βιβλίων ταξινομημένους στις εξής κατηγορίες: Φιλολογικά, Δραματολογία, Νεοελληνική Φιλολογία, Ελληνικές Σπουδές, Ιατρικά, Θρησκευτικά, Νομικά, Ιστορικά, Λατινική Φιλολογία, Γαλλική Φιλολογία, Αγγλική Φιλολογία, Γερμανική Φιλολογία και Ιταλική Φιλολογία. Παρότι ο δεύτερος τόμος του καταλόγου δεν διασώθηκε, κρίνοντας από το μεγάλο φάσμα των θεματικών κατηγοριών φαντάζει πολύ πιθανό το ενδεχόμενο ο πρώτος τόμος να περιλαμβάνει το μεγαλύτερο ποσοστό των βιβλίων της Δημόσιας Βιβλιοθήκης. Η σύγκριση αυτού του αριθμού με τους 5.000 τόμους βιβλίων που διέθετε η Βιβλιοθήκη μέχρι το 1888 ενισχύει την ένδειξη για συρρίκνωση του υλικού της με την πάροδο των ετών, η οποία σε συνδυασμό με την απουσία δικού της κτιρίου, αλλά και την επιθυμία του κράτους να απαλλαγεί από τα έξοδα συντήρησής της, εξηγεί και τους λόγους της αφομοίωσής της στην Κοργιαλένειο.

Το 1929 ψηφίστηκε από το Κοργιαλένειο Διοικητικό Συμβούλιο (ήταν υπεύθυνο για την εκτέλεση των κληροδοτημάτων του Μ. Κοργιαλένιου) ο Εσωτερικός Κανονισμός της Βιβλιοθήκης, που καθόριζε τις βασικές αρχές λειτουργίας της. Όπως διατυπωνόταν στο πρώτο από τα δεκατρία άρθρα του κειμένου αυτού, η Βιβλιοθήκη αποτελούσε συνισταμένη τριών κληροδοτημάτων: α) των βιβλίων που κατείχε ο Μ. Κοργιαλένιος στην προσωπική του βιβλιοθήκη και τα οποία κληροδότησε στην Κοργιαλένειο (Στο Βιβλίο Εισαγωγής της Βιβλιοθήκης που άρχισε να συντάσσεται το 1930 καταγράφονται 517 εγγραφές βιβλίων της δωρεάς Κοργιαλένιου. Ο Μανούσακας, από την πλευρά του, το 1956 τα υπολογίζει σε 2.000)⸱ του κτιρίου στέγασης της Βιβλιοθήκης που προήλθε από το κεφάλαιο ανέγερσης της⸱ του κεφαλαίου συντήρησής της (χρεόγραφα στην Εθνική Τράπεζα). Υπεύθυνη για θέματα οργάνωσης και λειτουργίας της Βιβλιοθήκης ήταν, σύμφωνα με τον Κανονισμό, πενταμελής Εφορευτική Επιτροπή. Στον Κανονισμό προβλέπονταν και τα καθήκοντα του διευθυντή και του προσωπικού, που διορίζονταν από το Κοργαλένειο Συμβούλιο, ενώ σε άλλο σημείο γινόταν ρητή αναφορά στην απαγόρευση (εναρμονισμένη πλήρως με την διαθήκη του Κοργιαλένιου) δανεισμού των βιβλίων της Βιβλιοθήκης, εν αντιθέσει δηλαδή με ό,τι ίσχυε στην περίπτωση της Δημόσιας Βιβλιοθήκης προτού αυτή συγχωνευθεί με την Κοργιαλένειο.

Κατά τη δεκαετία του 1930, η Κοργιαλένειος Βιβλιοθήκη, έχοντας τον Γεράσιμο Μοσχόπουλο (1883–1974) στη θέση του διευθυντή (παρέμεινε στη θέση από το 1925 έως το 1967), άκμασε ιδιαίτερα, αποτελώντας πνευματικό κέντρο του Αργοστολίου. Η συμβολή του Μοσχόπουλου σε αυτή την εξέλιξη ήταν παραπάνω από καθοριστική, καθώς οργάνωσε αποτελεσματικά τη Βιβλιοθήκη, ενώ χάρη στην ευρυμάθεια και καλλιέργεια του, μολονότι δεν είχε πανεπιστημιακές σπουδές, διαδραμάτισε καίριο ρόλο στα πνευματικά και πολιτιστικά δρώμενα του νησιού.  

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1940 η Βιβλιοθήκη άρχισε να αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα, καθώς το αρχικό κεφάλαιο του κληροδοτήματος Κοργιαλένιου έτεινε να εξαλειφθεί. Επιπλέον ο Πόλεμος και αργότερα η Κατοχή δυσχέραναν κατά πολύ τη λειτουργία της, ενώ το κτίριο της υπέστη κατά διαστήματα σημαντικές φθορές από βομβαρδισμούς. Η κατάσταση επιδεινώθηκε ακόμα περισσότερο μετά τους σεισμούς που χτύπησαν την Κεφαλονιά τον Ιούνιο του 1953, αφού η Βιβλιοθήκη καταστράφηκε ολοσχερώς. Τουλάχιστον, χάρη στην αυταπάρνηση των κατοίκων του Αργοστολίου διασώθηκε το υλικό της. Εν προκειμένω, οι 30.000 περίπου τόμοι βιβλίων της, με την επίβλεψη του καθηγητή Μανούσου Μανούσακα, διευθυντή τότε του Μεσαιωνικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών, μεταφέρθηκαν στα γιουγκοσλαβικά «τολ» που είχαν στηθεί πρόχειρα στην πόλη και κατόπιν στο κτίριο του Χαροκόπειου Ιδρύματος.

Παράλληλα, ξεκίνησαν οι προσπάθειες του Κοργιαλένειου Διοικητικού Συμβουλίου να βρεθεί λύση στο στεγαστικό πρόβλημα της Βιβλιοθήκης. Οι Κεφαλονίτες Ευάγγελος Τυπάλδος-Μπασιάς και Γεώργιος Βεργωτής προσφέρθηκαν να αναλάβουν τη χρηματοδότηση για την ανοικοδόμηση του νέου κτιρίου, ενώ ο αρχιτέκτονας Τάκης Παυλάτος επιμελήθηκε αφιλοκερδώς το σχεδιασμό του νέου οικοδομήματος. Το πρώτος μέρος του νέου κτιρίου, το οποίο στηρίχθηκε στην τεχνοτροπία του παλαιού, ολοκληρώθηκε το 1963 και στη συνέχεια κατασκευάστηκε η νέα πτέρυγα (Πτέρυγα Μπασιά).

Αναφορικά δε με το διαχρονικό οικονομικό πρόβλημα της Βιβλιοθήκης, το κράτος επιχείρησε να δώσει λύση με την ψήφιση του Νόμου 2823/1954 «Περί ενισχύσεως και λειτουργίας της εν Αργοστολίω Κοργιαλενείου Βιβλιοθήκης». Ο συγκεκριμένος νόμος προέβλεπε την τακτική επιχορήγηση της Κοργιαλενείου, η οποία ωστόσο θα διατηρούσε την αυτοτέλειά της, όπως προέβλεπε η διαθήκη του Μ. Κοργιαλένιου. Επί της ουσίας το κράτος ήταν αυτό που πλέον θα κάλυπτε τα λειτουργικά έξοδα της Βιβλιοθήκης, συμπεριλαμβανομένου του μισθού του Μοσχόπουλου, ο οποίος δούλευε για πολλά χρόνια αμισθί. Παρότι ο νόμος δεν εφαρμόστηκε ποτέ στο σύνολό του, ήταν αυτός που τελικά διασφάλισε τη λειτουργία της Βιβλιοθήκης.

Τα επόμενα χρόνια, μετά την επανέναρξη της λειτουργίας της, η Κοργιαλένειος αναπτύχθηκε σημαντικά, δεδομένων πάντα των περιορισμένων οικονομικών της, εμπλουτίζοντας –κυρίως μέσω δωρεών– τη συλλογή της. Επίσης, δημιουργήθηκε παιδικό τμήμα και διοργανώθηκαν εκδηλώσεις (προβολές, διαλέξεις, συνέδρια, παρουσιάσεις κ.λπ.). Το πρόσωπο που συνδέθηκε, τα πρώτα μετασεισμικά χρόνια, με την ανοδική πορεία της Βιβλιοθήκης ήταν ο Μαρίνος Κοσμετάτος, αντιπρόεδρος του Κοργιαλενείου Συμβουλίου και κατά την περίοδο 1975–1982 δήμαρχος Αργοστολίου.

Παρ’ όλα αυτά, η οικονομική κατάσταση της Κοργιαλενείου παρέμενε επισφαλής, με το Κοργιαλένειο Διοικητικό Συμβούλιο να προχωρά σε συνεχείς εκκλήσεις για βοήθεια προς τις δημοτικές και κρατικές αρχές. Σήμερα, η Κοργιαλένειος βρίσκεται σε δεινή οικονομική θέση, μην έχοντας ουσιαστικά έσοδα και στηριζόμενη αποκλειστικά στην ανεπαρκή κρατική επιχορήγηση και σε λιγοστές χορηγίες, με αποτέλεσμα να υπολειτουργεί.

Συλλογές. Τα βιβλία της Κοργιαλενείου ανέρχονται σήμερα σε 80.000 περίπου τόμους, χωρίς να περιλαμβάνονται σε αυτόν τον αριθμό οι εφημερίδες. Το συνολικό υλικό διαχωρίζεται στις ακόλουθες κατηγορίες:

• Επτανησιακή Συλλογή. Περιλαμβάνει βιβλία και έντυπα (ανεξαρτήτως περιεχομένου) που εκδόθηκαν στα Επτάνησα⸱ βιβλία, ανεξάρτητα από τον τόπο έκδοσης τους, που έχουν περιεχόμενο σχετικό με τα Επτάνησα⸱ βιβλία που γράφτηκαν από Επτανησίους ή μονογραφίες που αφορούν επτανησίους. Η Επτανησιακή Συλλογή επιμερίζεται περαιτέρω σε συλλογή επτανησιακών βιβλίων, συλλογή επτανησιακών εφημερίδων από το 1849 έως σήμερα (όχι σε πλήρεις σειρές) και συλλογή επτανησιακών περιοδικών. Ο εμπλουτισμός της Επτανησιακής Συλλογής αποτελεί καταστατικό στόχο της Βιβλιοθήκης, γι’ αυτό το λόγο η Διεύθυνση της Κοργιαλενείου παροτρύνει τους δημιουργούς τέτοιων συγγραμμάτων να καταθέτουν ένα αντίτυπο στη Βιβλιοθήκη.
• Δανειστική Συλλογή. Παρότι η Κοργιαλένειος δεν ήταν για πολλές δεκαετίες δανειστική, το 2002 ξεκίνησε να δημιουργείται το δανειστικό τμήμα της, βασιζόμενο κυρίως σε λογοτεχνικά και παιδικά βιβλία. Σήμερα τα εγγεγραμμένα μέλη της αριθμούνται σε περίπου 3.860.
• Πληροφοριακή Συλλογή. Περιλαμβάνει εγκυκλοπαίδειες, λεξικά και άλλα χρηστικά βιβλία για τις άμεσες ανάγκες των αναγνωστών, ιδίως των μαθητών, τα οποία ωστόσο δεν δανείζονται.
• Συλλογή Περιοδικών. Πρόκειται για τις μη επτανησιακές περιοδικές εκδόσεις (όχι σε πλήρεις σειρές) και περιλαμβάνει κυρίως λογοτεχνικά και επιστημονικά περιοδικά των 19ου και 20ού αιώνα.
• Συλλογή Παλαιτύπων. Περιλαμβάνει τις εκδόσεις το προ του 1800 που διαθέτει η Βιβλιοθήκη. Το παλαιότερο έντυπο της Βιβλιοθήκης είναι ένα λεξικό του Σουΐδα (έκδοση Μεδιόλανου του 1499).
• Συλλογή Χειρογράφων. Η Βιβλιοθήκη διαθέτει συλλογές χειρογράφων (Αρχείο Μπάμπη Άννινου, Αρχείο Μικέλη Άβλιχου, Μουσικό Αρχείο Πλάτωνος Ρούγκα κ.λπ.), αλλά και μεμονωμένα χειρόγραφα. Ιδιαίτερης μνείας είναι τα μουσικά αρχεία της (βυζαντινής και επτανησιακής μουσικής των Χ. Μοσχόπουλου, Μ. Ραζή, Κ. Μποχάγιερ). Από τα μεμονωμένα χειρόγραφα το παλαιότερο είναι ένα ακέφαλο τετραβάγγελο του 13ου αιώνα.
• Γενική Συλλογή. Αποτελείται από βιβλία και έντυπα γενικού ενδιαφέροντος, όλων των θεματικών κατηγοριών. Είναι η μεγαλύτερη σε όγκο συλλογή της Βιβλιοθήκης και έχει ιδιαίτερο ερευνητικό ενδιαφέρον, ιδίως για τις ανθρωπιστικές επιστήμες, καθώς περιλαμβάνει πολλές εκδόσεις του 19ου αιώνα. Τα βιβλία και τα έντυπα αυτής της συλλογής δεν δανείζονται, παρά μόνο μελετώνται στον χώρο του αναγνωστηρίου.
• Οπτικοακουστική Συλλογή. Περιλαμβάνει δίσκους βινυλίου, βιντεοκασέτες και CD-ROM, που σχετίζονται με την Κεφαλονιά, τα Επτάνησα, αλλά και άλλες θεματικές.

Οι συλλογές της Βιβλιοθήκης είναι ταξινομημένες με το σύστημα DEWEY, ενώ από το 1992 ξεκίνησε, χορηγούμενη από το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, η αυτοματοποίηση του καταλόγου της με το πρόγραμμα ΑΒΕΚΤ 2.0 και από το 2008 συνεχίστηκε με το ABEKT 5.6. Αν και η αναζήτηση τεκμηρίων των συλλογών της Βιβλιοθήκης γίνεται πλέον από τον ηλεκτρονικό κατάλογο, διασώζονται και οι παλαιοί δελτιοκατάλογοι, οι οποίοι βρίσκονται στο χώρο του αναγνωστηρίου –  Αίθουσα «Ευαγγέλου Τυπάλδου-Μπασιά και Γεωργίου Βεργωτή», όπως έχει ονομαστεί η κεντρική αίθουσα της Κοργιαλενείου προς τιμή των δύο μεγάλων χορηγών της Βιβλιοθήκης. Επίσης στην Κοργιαλένειο λειτουργεί Δημόσιο Κέντρο Πληροφόρησης, όπου οι επισκέπτες μπορούν να κάνουν χρήση των παρεχόμενων ηλεκτρονικών υπολογιστών για την αναζήτηση στο διαδίκτυο πληροφοριακού υλικού σε σχέση με εκπαιδευτικά, πολιτιστικά, οικονομικά και άλλα θέματα.  

Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο. Το κτίριο της Κοργιαλενείου, εκτός από τη Βιβλιοθήκη, στεγάζει στον ισόγειο χώρο του και το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο. Η ιδέα για τη δημιουργία του προήλθε από την Ελένη Κοσμετάτου, σύζυγο του Μαρίνου, του οποίου η συμβολή στην πορεία της Βιβλιοθήκης αναφέρθηκε παραπάνω, ενώ ο μεγάλος ευεργέτης της Κεφαλονιάς Ευάγγελος Τυπάλδος-Μπασιάς ήταν αυτός που ανέλαβε να συνδράμει οικονομικά για την υλοποίηση του εγχειρήματος. Σκοπός της δημιουργίας του Μουσείου ήταν η έρευνα, καταγραφή, μελέτη, ανάδειξη και προβολή της ιστορίας της Κεφαλονιάς, αρχής γεννωμένης από τον 16ο αιώνα, ακολούθως κατά τη διάρκεια όλων των ξένων κατοχών (από Βενετούς, Γάλλους, Ρωσότουρκους και Άγγλους), αλλά και μετά την ένωση με την Ελλάδα έως τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1953. Επιπλέον, κεντρική επιδίωξη ήταν η μελέτη και προβολή της λαογραφίας του τόπου και της καθημερινής ζωής των ανθρώπων, είτε στις πόλεις είτε στην περιφέρεια, καθώς και η μελέτη της εκκλησιαστικής τέχνης (Εκκλησιαστικό Τμήμα) και των λατρευτικών συνηθειών των πιστών. Η μόνιμη έκθεση του Μουσείου είναι χωρισμένη στις ενότητες: αστικό τμήμα, αγροτικό τμήμα, εκκλησιαστική τέχνη, σχέδιο πόλης. Στη Νέα Πτέρυγα του κτιρίου εκτίθενται η Συλλογή βυζαντινών εικόνων Χαροκόπου και η Συλλογή  εικόνων, ειδωλίων και βιβλίων του Φραγκίσκου και του Στέφανου Βαλλιάνου. Αναλυτικά, το μουσειακό υλικό κατανέμεται ως εξής:

• Ιστορικά έγγραφα σε φωτοτυπίες από τα αρχεία της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, που αφορούν την Κεφαλονιά.
• Προσωπογραφίες, ελαιογραφίες, συλλογές προσωπικών αντικειμένων ιστορικών προσώπων.
• Σκεύη, πορσελάνες, ασημικά και χαλκώματα.
• Κεντήματα και σκεύη ζωής της υπαίθρου.
• Αναπαράσταση υπνοδωματίου.
• Υδατογραφίες, λιθογραφίες, χάρτες, αποτυπώσεις, σχέδια εκκλησιών και ιστορικών φρουρίων.
• Φωτογραφικά αρχεία αποτελούμενα από περίπου 3.000 φωτογραφίες της Κεφαλονιάς πριν τους σεισμούς του 1953, επιφανών Κεφαλονιτών της διασποράς, ιστορικών προσώπων –η δράση των οποίων σχετίζεται με την Κεφαλονιά–, αρχιτεκτονικού υλικού, πολύτιμων εκκλησιαστικών εικόνων και ναών.
• Έργα τέχνης,  ξυλόγλυπτα τέμπλα, εκκλησιαστικά σκεύη, εικόνες κ.λπ.
• Νομίσματα.

Το Κοργιαλένειο Μουσείο διοικείται, όπως και η συστεγαζόμενη Βιβλιοθήκη, από το Κοργιαλένειο Διοικητικό Συμβούλιο και υπάγεται στη Διεύθυνση Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού. Το Μουσείο δέχεται περίπου 15.000 επισκέπτες ετησίως, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες, ενώ το χειμώνα πραγματοποιούνται στους χώρους του εκπαιδευτικές ξεναγήσεις και εκδρομές από σχολεία και άλλους φορείς.

Κανονισμός της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Κεφαλονιάς

Προσωρινός Κανονισμός της εν Κεφαλληνία Δημόσιας Βιβλιοθήκης, Κεφαλονιά, Τύποις Εμπρός, 1888.

Καταστατικό της Κοργιαλενείου Βιβλιοθήκης

Καταστατικόν της Κοργιαλενείου Βιβλιοθήκης Κεφαλληνίας, Αργοστόλι, τυπ. Νικολάτου, 1929.

Βιβλιογραφία για τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Κεφαλονιάς και την Κοργιαλένειο

«Βιβλιοθήκη και Μουσείον εν Αργοστολίω Κεφαλληνίας», Δελτίον της Εστίας, 559 (13 Σεπτεμβρίου 1887).

Μ., Ν.Β., «Βιογραφικά Σημειώματα του από το 1889 μέχρι Ιανουαρίου 1896 μητροπολίτου Αθηνών Γερμανού Καλλιγά θείου μου εκ μητρός», Ιόνιος Ηχώ, 282–283 (Ιαν.–Φεβ. 1970), σ. 8.

Βλαχογιάννη, Καίτη, Γερμανός Καλλιγάς, μητροπολίτης Αθηνών, ανάτυπον εκ του περιοδικού «Αθηναϊκά» τεύχος 27, Αθήνα 1964, σ. 6.

Δεμπόνος, Ά.-Δ., Μαρίνος Κοργιαλένιος, Αργοστόλι, Έκδοση ΝΕΛΕ Κεφαλονιάς, 1989, σ. 332.

Διαθήκη [Μαρίνου Κοργιαλένιου] Εν Λονδίνω 1910, Έκδοσις Κοργιαλένειου Διοικητικού Συμβουλίου Κεφαλληνίας 1960, σ. 23–24.

«Η συγκέντρωσις Βιβλιοθηκαρίων», Ηχώ του Ιονίου, 42–43 (Ιαν.–Φεβ. 1950), σ. 18–20.

Κωνσταντινίδης, Ι.Χ., Γερμανός Καλλιγάς (1844–1896), μητροπολίτης Αθηνών (1889–1896), ανάτυπον εκ της «Θεολογίας», Αθήνα 1971, σ. 13.

Μανούσακας, Μ.Ι., Έκθεσις περί των εν Κεφαλληνία και Ζακύνθω Βιβλιοθηκών και Αρχείων μετά τους σεισμούς του 1953, ανάτυπο του ενδεκάτου τόμου (1956) του Δελτίου της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, Αθήνα, Τυπογραφείον Μυρτίδου, 1956, σ. 45–46.

Μαρκάτου-Αλυσανδράτου, Μαρία, «Ιστορικό οδοιπορικό με κατεύθυνση την Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη», στο ηλεκτρ. περ.: https://www.kefaloniapress.gr/topika/istoria/article/214004/istoriko-odoiporiko-me-kateythynsi-tin-korgialeneio-vivliothiki/ – τελευταία επίσκεψη στις 16.7.2021.

Πετρής, Τ.Ν., Κεφαλονιά. Ιστορία – Τέχνη Λαογραφία – Περιήγηση, Αθήνα 1985, σ. 52.

Σκλαβενίτης, Τ.Ε., Η σχολική βιβλιοθήκη τον 19ο αιώνα. Η Βιβλιοθήκη του Γυμνασίου και του Ελληνικού Σχολείου Ναυπλίου (1833–1935), Αθήνα, ΚΝΕ / ΕΙΕ, Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπλίου «Ο Παλαμήδης», 1995, σ. 101.

Τουμασάτος, Η., «Δημόσια Βιβλιοθήκη Κεφαλληνίας: Τα πρώτα βήματα ενός οράματος», Οδύσσεια Κεφαλονιάς–Ιθάκης, 2004, σ. 32–39.

Τουμασάτος, Η., «Κοργιαλένειος Βιβλιοθήκη 1924–1954. Μια διάσταση του Κληροδοτήματος του Μαρίνου Κοργιαλένιου», Πρακτικά Συνεδρίου. Επτανησιακά Ιδρύματα–Κληροδοτήματα: Η πνευματική–πολιτισμική και κοινωνική συμβολή τους, Αργοστόλι, Εταιρεία Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών, 2007, σ. 459–479.

Τσιτσέλης, Η., Κεφαλληνιακά Σύμμικτα, συμβολαί εις την ιστορίαν και λαογραφίαν της νήσου Κεφαλληνίας εις τόμους τρεις, τ. 2, Αθήνα, Τύποις Μηνά Μυρτίδη, 1960, σ. 208.