Ιστορική αναδρομή. Οι βάσεις για την ίδρυση Δημόσιας Βιβλιοθήκης στη Ζάκυνθο τέθηκαν το 1628, όταν ο νομικός και λόγιος Θωμάς Φλαγγίνης (1578–1648), με καταγωγή από την Κέρκυρα, δώρισε στην Κοινότητα του βενετοκρατούμενου νησιού 200 τόμους –κυρίως θρησκευτικού περιεχομένου– βιβλίων Ελλήνων, Λατίνων και Ιταλών συγγραφέων, ώστε να συσταθεί βιβλιοθήκη. Εξέχουσα προσωπικότητα της ελληνικής κοινότητας της Βενετίας, ο Φλαγγίνης είχε ως μεγάλο όραμα την ίδρυση Ελληνικής Σχολής στη Γαληνοτάτη, στην οποία θα φοιτούσαν Έλληνες μαθητές και θα είχε το χαρακτήρα ιεροσπουδαστηρίου (η Φλαγγίνειος Σχολή ιδρύθηκε τελικά το 1665 χάρη στους πόρους του κληροδοτήματος του εμπνευστή της). Παράλληλα, προέβαινε συχνά σε πράξεις φιλανθρωπίας προς το υπόδουλο γένος, αλλά και σε ενέργειες ενίσχυσης των ελληνικών γραμμάτων (στο πλαίσιο αυτό εντασσόταν και η δωρεά των βιβλίων στην Κοινότητα της Ζακύνθου). Επισημαίνεται ότι κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας η Ζάκυνθος ήταν μία από τις ελληνικές πόλεις που παρουσίασαν αξιοσημείωτη πνευματική κινητικότητα και μολονότι δεν υπήρχαν δημόσιες βιβλιοθήκες, πολλές ήταν αυτές που άνηκαν στους ευγενείς και τα μοναστήρια της περιοχής.

Με την πάροδο των ετών, η μαγιά των 200 βιβλίων άρχισε να εμπλουτίζεται χάρη στις δωρεές Ζακυνθινών κληρικών προς την Κοινότητα, η σπουδαιότερη εκ των οποίων ήταν του Διονυσίου Κατηλιανού, επισκόπου Κυθήρων. Ωστόσο, μετά το τέλος της Βενετοκρατίας το 1797 και την έλευση των Γάλλων στο νησί, τα ίχνη της μικρής αυτής βιβλιοθήκης, που φιλοξενούνταν αρχικά μέσα στο Κάστρο (Βενετικό Φρούριο Ζακύνθου), χάνονται. Πιθανότατα το σύνολο αυτών των βιβλίων να αποτέλεσαν μέρος της συλλογής της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Ζακύνθου, η οποία ιδρύθηκε το 1803 από την Επτανησιακή Πολιτεία μετά την ψήφιση σχετικού κανονισμού του Τμήματος Δημοσίας Εκπαιδεύσεως που επικύρωνε την πρόβλεψη από την 7η Ιουνίου 1799 της Προσωρινής Γερουσίας «περί συστάσεως σχολείων και δημοσίων βιβλιοθηκών εν εκάστη νήσω».

Περί το 1825 η Βιβλιοθήκη προσαρτήθηκε στο Γυμνάσιο Ζακύνθου, όταν διευθυντής σε αυτό ήταν ο Χριστόφορος Φιλητάς. Ανάμεσα στις δωρεές που συγκρότησαν το υλικό της νεοσύστατης Βιβλιοθήκης κατά την πρώτη περίοδο λειτουργίας της ήταν αυτές των αδελφών Ζωσιμάδων (1804), του Θεοδόσιου Δημάδη (1823), του Ροβέρτου Σολωμού (1835) και του Φραγκίσκου Μουτσά (1842).

Από το 1842 και για τα επόμενα σαράντα χρόνια δεν πραγματοποιήθηκε κάποια αξιόλογη δωρεά βιβλίων, με εξαίρεση τα επιστημονικά βιβλία του Ζακυνθινού βουλευτή Αντωνίου Στραβοπόδη, η χήρα του οποίου τα δώρισε στη Βιβλιοθήκη τον Νοέμβριο του 1882. Το ίδιο έτος, με απόφαση του υπουργού Παιδείας Κωνσταντίνου Λομβάρδου, η Δημόσια Βιβλιοθήκη αποσπάστηκε από το Γυμνάσιο, υπό τη δικαιοδοσία του οποίου βρισκόταν έως τότε, και αποτέλεσε ανεξάρτητη δημόσια υπηρεσία με πρώτο επόπτη (διευθυντή) τον διδάσκαλο και ιστοριογράφο των Επτανήσων Παναγιώτη Χιώτη και βιβλιοφύλακα τον ποιητή και δημοσιογράφο Δ. Ηλιακόπουλο. Έτσι, χωρίς επί της ουσίας να αποτελεί ενέργεια ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού της κεντρικής εξουσίας, η Ζάκυνθος απέκτησε την πρώτη δημόσια βιβλιοθήκη στον ελλαδικό χώρο.

Σύμφωνα με όσα προκύπτουν από το Βιβλίο Παράδοσης της, η Βιβλιοθήκη του Γυμνασίου αριθμούσε εκείνη τη χρονική στιγμή 3.885 τόμους. Τρία χρόνια αργότερα, τον Ιανουάριο του 1885, ο Π. Χιώτης, με επιστολή του προς το υπουργείο Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως, ανέφερε ότι οι τόμοι της Δημόσιας Βιβλιοθήκης ανέρχονταν πλέον σε 8.167, τα οποία όπως έγραφε προέρχονταν από διάφορες δωρεές «των ημετέρων συμπολιτών και ξένων φιλοπροόδων». Σε αυτόν τον αριθμό δεν συμπεριλαμβάνονταν τα φυλλάδια και τα τεύχη, όπως και τα χειρόγραφα, τα οποία αποτελούσαν ξεχωριστό τμήμα της.

Μια από τις πρώτες ενέργειες του Π. Χιώτη ως επόπτη της Βιβλιοθήκης ήταν η σύνταξη κανονισμού, ο οποίος εγκρίθηκε από το υπουργείο των Εκκλησιαστικών και δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (αριθ. 3216) το 1883. Στο πρώτο άρθρο του Προσωρινού Κανονισμού αναφερόταν ότι η Δημόσια Βιβλιοθήκη συγκροτούνταν από βιβλία που προήλθαν από το πρώην λύκειο, τα κατώτερα σχολεία, το ελληνικό γυμνάσιο και διάφορα κληροδοτήματα. Σύμφωνα με το άρθρο 14 του Κανονισμού, η Βιβλιοθήκη ήταν δανειστική, μόνο όμως για τους καθηγητές του Γυμνασίου, τους δασκάλους των ελληνικών σχολείων και τους επιστήμονες και λόγιους του νησιού. Τα χειρόγραφα, τα αρχέτυπα, τα πολύτιμα παλαίτυπα και τα δυσεύρετα βιβλία της συλλογής της Βιβλιοθήκης, καθώς και τα διάφορα χρηστικά έντυπα (εγκυκλοπαίδειες, λεξικά και γραμματικές) δεν δανείζονταν.      

Μετά την έκδοση του Προσωρινού Κανονισμού, ο Π. Χιώτης απέστειλε το σχετικό έγγραφο σε διάφορους λογίους και συγγραφείς της Ελλάδας και του εξωτερικού μαζί με συνοδευτική επιστολή, στην οποία τους παρακαλούσε να προμηθεύσουν με βιβλία τη Βιβλιοθήκη. Η ενέργειά του συνάντησε θετικό αντίκτυπο, καθώς σταδιακά ο αριθμός των βιβλίων της Βιβλιοθήκης άρχισε να αυξάνεται φτάνοντας έως το 1887 τους 16.000 τόμους. Μεταξύ άλλων ξεχώρισαν οι δωρεές βιβλίων του διαπρεπή λόγιου Διονυσίου Θερειανού, του πρώην αρχιεπισκόπου Ζακύνθου και λόγιου Νικολάου Κατραμή (απεβίωσε το 1886) και του ίδιου του διευθυντή της Βιβλιοθήκης Π. Χιώτη, ο οποίος παραχώρησε στη Δημόσια Βιβλιοθήκη ολόκληρη την προσωπική του βιβλιοθήκη. Επίσης, πολυάριθμα ήταν τα βιβλία που έστελνε κατά καιρούς η Εθνική Βιβλιοθήκη από τα πολλαπλά αντίτυπα της συλλογής της.

Όσον αφορά το περιεχόμενο των βιβλίων, πολλές ήταν οι εκδόσεις της περιόδου 1500–1600 Ελλήνων, Λατίνων και Ιταλών συγγραφέων, ενώ συνεχώς εμπλουτιζόμενη ήταν η υπό διαμόρφωση συλλογή συγγραμμάτων που πραγματεύονταν θέματα περί Ζακύνθου. Αναφορικά δε με τα χειρόγραφα της Βιβλιοθήκης, τα περισσότερα ήταν θεολογικού περιεχομένου, αλλά μεταξύ αυτών συγκαταλέγονταν και χειρόγραφα σχετικά με την πολιτική ιστορία και γεωγραφία της Ζακύνθου καθώς και των υπόλοιπων νησιών του Ιονίου. Στην κατοχή της Βιβλιοθήκης υπήρχε και μια μικρή ορυκτολογική και βοτανική συλλογή του νησιού, αρχαία αγγεία, νομίσματα και εικόνες. Ως εκ τούτου, συστάθηκε εντός του χώρου της Βιβλιοθήκης μικρό γεωλογικό και νομισματικό μουσείο, καθώς και καλλιτεχνική πινακοθήκη.

Ο Ζακυνθινός ιστορικός Λεωνίδας Ζώης (1865–1956), σε έντυπο του για τη Βιβλιοθήκη το 1899 (βλ. «Βιβλιογραφία»), σημείωνε ότι ο αριθμός των τόμων της Βιβλιοθήκης, συμπεριλαμβανομένων των φυλλαδίων και των αρχετύπων, ανερχόταν σε 14.300. Ο μειωμένος αυτός αριθμός οφείλεται στην πλημμελή λειτουργία και διαχείριση της Δημόσιας Βιβλιοθήκης από το 1896, όταν οι δύο υπεύθυνοί της, ο επόπτης της, Π. Χιώτης και ο βιβλιοφύλακάς της Διονύσης Ηλιακόπουλος, απεβίωσαν με μόλις λίγες μέρες διαφορά.

Εκμεταλλευόμενοι τις συνεχείς εναλλαγές στο τιμόνι της Βιβλιοθήκης τα επόμενα χρόνια, διάφοροι επιτήδειοι προέβησαν σε κλοπές πολύτιμων βιβλίων και χειρογράφων της. Η ανάληψη όμως των καθηκόντων της διεύθυνσης της Βιβλιοθήκης από τον Όθωνα Ρέντζο τον Οκτώβριο του 1907, ομαλοποίησε σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργία της. Μάλιστα, με διαταγή του υπουργείου Εκκλησιαστικών άρχισε μια νέα προσπάθεια ταξινόμησης και καταγραφής του υλικού, ενώ υπήρξαν εκκλήσεις μέσω ανακοινώσεων στον τοπικό Τύπο για την επιστροφή των δανεισθέντων βιβλίων που δεν είχαν επιστραφεί.

Σταθμός στην ιστορική διαδρομή της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Ζακύνθου ήταν η προσάρτηση από αυτήν της Δημοτικής Φωσκολιανής Βιβλιοθήκης το 1935. Η συγκεκριμένη Βιβλιοθήκη είχε ιδρυθεί το 1888 και ήταν εγκατεστημένη στο σπίτι όπου γεννήθηκε ο Ελληνοϊταλός ποιητής Ούγκο Φόσκολο (1778–1827). Το μικρό αυτό οίκημα είχε περιέλθει στην κτήση του Δήμου Ζακυνθίων το 1886 μετά από πρωτοβουλία του τότε δημάρχου Λουκά Καρρέρ (1909–1985) ο οποίος το αγόρασε από τον Ηλ. Μακρή-Παχυγιάννη.

Έφορος στη Φωσκολιανή Βιβλιοθήκη διορίστηκε ο Σπυρίδων Δε-Βιάζης (1849–1927), ο οποίος ξεκίνησε την ανασυγκρότηση της συλλογής της, προσφέροντας τετρακόσιους τόμους από την προσωπική του βιβλιοθήκη, ενώ παράλληλα ζήτησε από τους ντόπιους να συμβάλλουν με κάθε τρόπο στην προσπάθεια του. Ένα χρόνο μετά την ίδρυσή της Φωσκολιανής Βιβλιοθήκης, ενημέρωνε με επιστολή του τον Δήμαρχο ότι είχε κατορθώσει να συλλέξει περί τους 1000 τόμους και 50 χειρόγραφα και εικόνες. Ακόμα, ο Δε-Βιάζης προχώρησε άμεσα στη σύνταξη του κανονισμού της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, ο οποίος εγκρίθηκε από το δημοτικό συμβούλιο στις 10 Ιουνίου 1889. Στο δεύτερο άρθρο του κανονισμού ως βασικός στόχος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης αναφερόταν η περισυναγωγή όλων των εκδόσεων, βιογραφιών, μελετών μεταφράσεων και οποιουδήποτε άλλου τεκμηρίου αφορούσε τον Ούγκο Φόσκολο (ή αλλιώς Ούγο Φώσκολο, στην εξελληνισμένη εκδοχή του ονόματός του). Μέχρι τις αρχές του 1890, όταν εκδόθηκε και επίσημα ο κανονισμός της, η Δημοτική Βιβλιοθήκη αριθμούσε 1.200 τόμους βιβλίων, αρκετά φυλλάδια και πολλά χειρόγραφα. Άρρηκτα συνδεδεμένη με τον έφορό της, η Δημοτική Βιβλιοθήκη μετά το θάνατο του Δε-Βιάζη το 1927 (κληροδότησε στο Δήμο Ζακύνθου τη βιβλιοθήκη του) περιέπεσε σε μαρασμό, με συνέπεια πολλά από τα βιβλία της να καταστραφούν εξαιτίας της υγρασίας. Η αφομοίωσή της από τη Δημόσια Βιβλιοθήκη έμελλε ωστόσο να γλιτώσει το διασωθέν υλικό της από την ολοκληρωτική καταστροφή.  

Σοβαρά, ωστόσο, προβλήματα εξαιτίας της ανεπαρκούς συντήρησης του υλικού της αντιμετώπισε και η Δημόσια Βιβλιοθήκη. Συγκεκριμένα, το 1936, όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του ως διευθυντής της ο Δημήτρης Κοριατόπουλος, έπειτα από προσεκτική εκκαθάριση και συστηματική ταξινόμηση και αποδελτίωση που πραγματοποιήθηκε, διαπιστώθηκε ότι παραπάνω από τους μισούς των 20.000 τόμων της συλλογής της βρέθηκαν εντελώς κατεστραμμένοι. Κατά τα επόμενα χρόνια η Βιβλιοθήκη έτυχε νέων προσκτήσεων από δωρεές: 3.000 τόμους έλαβε από την Εθνική Βιβλιοθήκη, 1.000 συνολικά τόμους από τις δωρεές του Ν. Ιγγλέση και της Α. Λομβάρδου, 1.000 περίπου τόμους από διάφορους καθηγητές πανεπιστημίου, λογίους και Ζακυνθινούς κ.λπ. Συνυπολογίζοντας τα βιβλία της Φωσκολιανής Βιβλιοθήκης και τις παραπάνω δωρεές, το 1940, σύμφωνα με τον Λ. Ζώη, η Δημόσια Βιβλιοθήκη περιελάμβανε περίπου 15.000 τόμους.

Οι δυσχέρειες για τη Βιβλιοθήκη δεν έλεγαν όμως να ξεπεραστούν, καθώς στις 27 Οκτωβρίου 1945 προκλήθηκε πυρκαγιά η οποία επέφερε σημαντικές ζημιές στο τεκμηριακό υλικό της, το οποίο πλέον φυλασσόταν στο κτίριο της οικογενείας Μεσσαλά. Επιπλέον, σχεδόν ολοκληρωτικό ήταν το χτύπημα από τους μεγάλους σεισμούς που έπληξαν τα νησιά του Ιονίου, και κυρίως τη Ζάκυνθο, την Κεφαλονιά και την Ιθάκη, τον Αύγουστο του 1953. Τότε, η πλειονότητα των βιβλίων της καταστράφηκε ολοσχερώς (περί τους 30.000 τόμους), ενώ τα λιγοστά βιβλία που διασώθηκαν μεταφέρθηκαν προσωρινά στο σχολείου του Άμμου.

Ο πυρήνας του υλικού της νέας Βιβλιοθήκης –αφού επί της ουσίας άρχισε να συγκροτείται από την αρχή– σχηματίστηκε από τα βιβλία που ο Λ. Ζώης είχε δανεισθεί για τις εργασίες του πριν τους σεισμούς και τα οποία δεν είχε προλάβει να επιστρέψει στη Βιβλιοθήκη. Σε αυτά τα βιβλία ήρθαν να προστεθούν βιβλία από δωρεές διάφορων –κυρίως– Ζακυνθινών ευγενών. Μεταξύ των δωρητών ήταν οι ακόλουθοι: Σοφία Χαριτάκη, Απόστολος Φλάμπουρας, Μαρίνος Σιγούρος, Δημήτριος Μάργαρης, Δημήτρης Πελεκάσης, Χριστόφορος Ταβουλάρης, Μαρία Φλαμπουριάρη, Αθανάσιος Μάτεσις, Αναστάσης Μαρούδας, Σπύρος Αβούρης, Κωσταντίνος Βούλτσος, Αλέξανδρος και Αναστασία Φάρρου, Ντίνος Κονόμος, Ανδρέας Κλάδης και η οικογένεια Γιγάντε. Σημαντικό ρόλο στη μεγάλη προσπάθεια ανασύστασης της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Ζακύνθου έπαιξε η Αικατερίνη Παρπαρία, ταξινόμος της Βιβλιοθήκης και μοναδική υπεύθυνή της από το 1950 όταν παραιτήθηκε ο Δ. Κοριατόπουλος. Το 1959 η Βιβλιοθήκη μεταφέρθηκε στο νεότευκτο κτίριο του Πνευματικού Κέντρου στην πλατεία Διονυσίου Σολωμού, όπου στεγάζεται μέχρι σήμερα.

Κατά τη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών, η Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ζακύνθου κατόρθωσε, χάρη στις πολλές δωρεές βιβλίων, εντύπων, χειρογράφων κ.ά. –κυρίως– από ντόπιους, να επανακάμψει και να καταστεί πνευματικός φάρος για το νησί, ικανοποιώντας τις ανάγκες των πολιτών, αλλά και ενός πιο εξειδικευμένου-ερευνητικού κοινού. Εντούτοις, το λιγοστό προσωπικό της σε συνδυασμό με τις ανεπαρκείς κρατικές χορηγήσεις εμπόδιζαν την ομαλή οργάνωση και λειτουργία της, ενώ τα παλαιά βιβλία –ελλείψει συντήρησης– κινδύνευαν να υποστούν ανεπανόρθωτες φθορές. Επιπλέον, εξαιτίας της έλλειψης πόρων δεν γινόταν τακτική απογραφή του υλικού, ενώ και η καταλογογράφηση και η ταξινόμηση του υλικού πραγματοποιούνταν με αναχρονιστικές μεθόδους.

Το 2006 ο εγκέλαδος χτύπησε εκ νέου τη Ζάκυνθο και τη Δημόσια Βιβλιοθήκη, η οποία εμφάνισε ρωγμές στους τοίχους και αναγκαστικά σφραγίστηκε η μεγάλη αίθουσα 200 τ.μ. του αναγνωστηρίου της για το κοινό. Η δεκαετής οικονομική κρίση που επακολούθησε και είχε ως συνέπεια την σημαντική περικοπή των δαπανών του υπουργείου Παιδείας προς τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, όπως εξάλλου και τις υπόλοιπες Δημόσιες Βιβλιοθήκες της χώρας, με αποτέλεσμα η επισκευή της αίθουσας να καθυστερήσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι το αναγνωστήριο επαναλειτούργησε μόλις δεκαπέντε χρόνια αργότερα, στα μέσα του 2021.

Τον Μάρτιο του 2019 ξεκίνησε και η ηλεκτρονική καταλογογράφηση (περιγραφική και θεματική), με τη χρήση του λογισμικού KOHA, για τους πρώτους 2.000 τίτλους από τα συνολικά 85.000 βιβλία που υπάρχουν στα βιβλιοστάσια της Βιβλιοθήκης. Η ταξινόμηση των βιβλίων γίνεται σύμφωνα με το δεκαδικό σύστημα Dewey, ενώ τα βιβλία ταξιθετούνται στα ράφια με αλφαβητική σειρά.

Τον Οκτώβριο του 2020 υπήρξε μία σημαντική εξέλιξη αναφορικά με ένα ζήτημα που παρέμενε στάσιμο για χρόνια: την αξιοποίηση του πλούσιου αρχείου του λόγιου, συγγραφέα και μελετητή της ζακυνθινής ιστορίας και λογοτεχνίας Ντίνου Κονόμου (1918–1990). Το αρχείο είχε περιέλθει στη Βιβλιοθήκη το 1991 μετά από δωρεά του ανιψιού και κληρονόμου του αποθανόντος, Άγγελου Οικονόμου, όμως είχε εγκαταλειφθεί για χρόνια. Παρ’ όλα αυτά, η φιλόλογος και βιβλιοθηκονόμος Γεωργία Κόκλα-Παπαδάτου, η οποία είχε διατελέσει και διευθύντρια της Βιβλιοθήκης, ανέλαβε μετά από σχετική σύμβαση που υπέγραψε με τον πρόεδρο του Εφορευτικού Συμβουλίου Φίλιππο Συνετό να ταξινομήσει το αρχείο και να προχωρήσει στη σύνταξη του καταλόγου του, με τελικό στόχο την έκδοση του σε τόμο από τη Βιβλιοθήκη.  

Συλλογές – Υπηρεσίες. Η Βιβλιοθήκη περιλαμβάνει σήμερα περίπου 85.000 τόμους βιβλίων, αρχείο τοπικού Τύπου, ανέκδοτα αρχεία, παλαιά περιοδικά και παλαιές εφημερίδες. Στο αναγνωστήριο της Βιβλιοθήκης, το οποίο πρόσφατα επαναλειτούργησε, διατίθενται για ανάγνωση σύγχρονα βιβλία, εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, περιοδικά και εφημερίδες, παλιά και σπάνια βιβλία και γενικά πληροφοριακά βιβλία και εκδόσεις. Η Δημόσια Βιβλιοθήκη Ζακύνθου είναι δανειστική, αλλά εξαιρούνται του δανεισμού τρεις κατηγορίες εντύπων: α) τα παλαιά και σπάνια βιβλία, και γενικά όσα δεν υπάρχουν πλέον στο εμπόριο⸱ β) οι χάρτες, τα περιοδικά και οι εφημερίδες, οι εγκυκλοπαίδειες, τα βιβλία τέχνης, οι πολύτομες σειρές και γενικά πληροφοριακά βιβλία και εκδόσεις⸱ γ) τα βιβλία τοπικού και επτανησιακού ενδιαφέροντος. Σημειώνεται ότι για το δανεισμό υλικού πρέπει κάποιος να εγγραφεί μέλος της Βιβλιοθήκης (η εγγραφή είναι δωρεάν). Στη Βιβλιοθήκη έχει διαμορφωθεί, επίσης, ένας ειδικός χώρος με μεγάλη ποικιλία βιβλίων για παιδιά νηπιαγωγείου, δημοτικού, καθώς και για παιδιά εφηβικής ηλικίας. Το παιδικό τμήμα διαθέτει αναγνωστήριο και τα βιβλία του είναι διαθέσιμα για δανεισμό, ακολουθώντας τους κανόνες λειτουργίας της Βιβλιοθήκης.

Η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Ζακύνθου, όπως όλες οι δημόσιες βιβλιοθήκες, διαθέτει Δημόσιο Κέντρο Πληροφόρησης, στο οποίο υπάρχουν ηλεκτρονικές υπολογιστές, σαρωτές και εκτυπωτές για την εξυπηρέτηση των αναγκών των επισκεπτών. Μέσω της ελεύθερης πρόσβασης στο διαδίκτυο το κοινό μπορεί να έχει πρόσβαση σε πλήθος ελληνικών και διεθνών βάσεων δεδομένων και πληροφοριών, ενώ χρησιμοποιώντας τους εκτυπωτές και τους σαρωτές μπορεί κανείς να εκτυπώσει ή να σαρώσει αντιστοίχως υλικό προερχόμενο από τα τεκμήρια της Βιβλιοθήκης.  

Τέλος, στους χώρους της Βιβλιοθήκης υπάρχουν μόνιμες εκθέσεις με: πίνακες ζωγραφικής της Χαρίκλειας Ξενοπούλου, της Αμαλίας (Μελίνας) Νταγιάντα, της Μαρίας Ρουσέα και άλλων ζωγράφων⸱ γλυπτά της Ειρήνης Χαριάτη⸱ φωτογραφίες της προσεισμικής (1953) Ζακύνθου από τη δωρεά του Ν. Κονόμου⸱ έγχρωμες φωτογραφίες από το σεισμό του 1953, προερχόμενες από τη δωρεά του Αμερικάνου πολιτικού Τζέιμς Μπέικερ ΙΙΙ, ο οποίος υπήρξε υπουργός σε τρεις κυβερνήσεις των ΗΠΑ (Τζερ. Φορντ, Ρον. Ρίγκαν και Τζορ. Μπους) και ο οποίος κατά την περίοδο του σεισμού υπηρετούσε στο τμήμα του αμερικάνικου στόλου που κατέπλευσε στη Ζάκυνθο για την παροχή βοήθειας στους πληγέντες⸱ 20 κούκλες (μινιατούρες) με τοπικές ενδυμασίες των χωριών, των περιχώρων και της πόλης της Ζακύνθου, τις οποίες παραχώρησε η Μαρία Κολυβά⸱ κειμήλια και παλιά έπιπλα. Επίσης, διασώζεται και εκτίθεται κομμάτι από το δέντρο κάτω από το οποίο ο εθνικός –και Ζακυνθινός– ποιητής Διονύσιος Σολωμός έγραψε τον «Ύμνο εις την Ελευθερία».

Κατάλογοι της Βιβλιοθήκης

Βέης, Ν., «Κατάλογος των ελληνικών χειρογράφων κωδίκων της εν Ζακύνθω Φωσκολιανής Βιβλιοθήκης», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, 8 (1923), σ. 566–576.

Βέης, Ν., «Κατάλογος των ελληνικών χειρογράφων κωδίκων της εν Ζακύνθω Φωσκολιανής Βιβλιοθήκης», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, 9 (1926), σ. 45–65.

Κόκλα-Παπαδάτου, Γεωργία, Τα Ζακυνθινά Έντυπα της Δημόσιας Ιστορικής Βιβλιοθήκης Ζακύνθου, Βιβλία – Φυλλάδια 1748–1953, Κατάλογος, Ζάκυνθος, Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, 2010.

Παπαγιαννόπουλος, Δ.Δ., Κατάλογος των χειρογράφων της Βιβλιοθήκης Παναγιώτου Γριτζάνη, Αθήνα, Τυπογραφείον Π.Δ. Κυριάκου, 1937.

Εκδόσεις της Βιβλιοθήκης

Αβούρης, Α.Α., Ζακυνθινοί τύποι, σειρά πρώτη, Ζάκυνθος, Τύποις Δ. Καψοκεφάλου, 1912, (επανέκδοση 2005 από Δημόσια Βιβλιοθήκη Ζακύνθου).

Αβούρης,  Α.Α., Λαογραφία Ζακύνθου, Τύποι ιερέων,  Ζάκυνθος 1940, (επανέκδοση 2005 από Δημόσια Βιβλιοθήκη Ζακύνθου).

Αβούρης,  Α.Α., Ο Αλαμάνος και άλλα διηγήματα και πεζά, επιμέλεια – εισαγωγή Γεωργία Κόκλα-Παπαδάτου, Ζάκυνθος, Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, 2007.

Αφιέρωμα στη μνήμη Σπύρου Ν. Αβούρη, θεολόγου – γυμνασιάρχου (1904–1978), Ζάκυνθος, Δημόσια Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, 1980.

Για το Διονύσιο Σολωμό –Τη λύρα τη δίκαιη–, Ποίηση και Θέατρο 1818–1898, Ζάκυνθος, Δημόσια Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, 1999.

Ιωάννου Γ. Τσακασιάνου, Θεατρικά έργα. Από το κωμειδύλλιο στο μελόδραμα, 1876–1898, εισαγωγή – επιμέλεια Γεωργία Κόκλα-Παπαδάτου, Ζάκυνθος, Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, 2008.

Κόκλα–Παπαδάτου, Γεωργία, Συμβολή στη βιβλιογραφία του Διονυσίου Σολωμού, από τα περιοδικά και τις εφημερίδες της Ζακύνθου 1849–1998, Ζάκυνθος 1999.

Κόκλα–Παπαδάτου, Γεωργία, Αρχείο Παναγιώτη Χιώτη: 1837–1895 Κατάλογος, Ζάκυνθος, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ζακύνθου, Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Ν. Ζακύνθου, Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, 2008.

Ντίνου Κονόμου: Διάφορα δημοσιεύματα 1935–1990, εισαγωγή – σχόλια – επιμέλεια Γεωργία Κόκλα–Παπαδάτου, Τόμος Πρώτος – Πρωτόλεια 1935–1944, Ζάκυνθος, Δημόσια Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, 1993.

Ντίνου Κονόμου: Διάφορα δημοσιεύματα 1935–1990, επιμέλεια Γεωργία Κόκλα–Παπαδάτου, Τόμος Δεύτερος – Ανακοινώσεις–Μελέτες (Ανέκδοτα Κείμενα), τχ. Α΄ 1944–1964, Ζάκυνθος, Δημόσια Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, 1993. 

Ντίνου Κονόμου: Διάφορα δημοσιεύματα 1935–1990, επιμέλεια Γεωργία Κόκλα–Παπαδάτου, Τόμος Δεύτερος – Ανακοινώσεις–Μελέτες (Ανέκδοτα Κείμενα), τχ. Β΄ 1965–1990, Ζάκυνθος, Δημόσια Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, 1993.   

Ντίνου Κονόμου: Διάφορα δημοσιεύματα 1935–1990, επιμέλεια Γεωργία Κόκλα–Παπαδάτου, Τόμος Τρίτος – Ποικίλα 1951–1990, Ζάκυνθος, Δημόσια Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, 2000.   

Ούγου Φωσκόλου, Οι τάφοι, Ζάκυνθος, επιμέλεια – εισαγωγή Γεωργία Κόκλα-Παπαδάτου, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ζακύνθου, Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Ν. Ζακύνθου, Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, 2007.

Βιβλιογραφία για τη Βιβλιοθήκη

Ζώη, Λ.Χ., Η Δημόσια Βιβλιοθήκη Ζακύνθου, Ζάκυνθος, Τυπογραφείον Ν. Κοντόγιωργα, 1899.

Ζώη, Λ.Χ., «Βιβλιοθήκαι: Α΄ Δημοσία.», Ιστορία της Ζακύνθου, Αθήνα 1955, σ. 412–413.

Ζώη, Λ.Χ., Λεξικόν Ιστορικόν και Λαογραφικόν Ζακύνθου, Τόμος Α΄. Ιστορικόν – Βιογραφικόν, Αθήνα, Εθνικό Τυπογραφείο, 1963, σ. 91–92.

Κανονισμός της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Ζακύνθου, Ζάκυνθος, Τύποις Σ.Ν. Καψοκεφάλου, 1883.

Κανονισμός της Δημοτικής Φωσκολιανής μετά προοιμίου και παραρτήματος υπό Σπυρίδωνος Δε-Βιάζη, Ζάκυνθος, Τυπογραφείο «Ο Φώσκολος» Σ. Καψοκεφάλου, 1890.

Μ. Α., «Βιβλιοθήκη Ζακύνθου», Εστία, 23 (1887), σ. 436–438.

Σκλαβενίτης, Τ.Ε., Η σχολική βιβλιοθήκη τον 19ο αιώνα. Η Βιβλιοθήκη του Γυμνασίου και του Ελληνικού Σχολείου Ναυπλίου (1833–1935), Αθήνα, ΚΝΕ / ΕΙΕ, Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπλίου «Ο Παλαμήδης», 1995, σ. 100–101.

Χ., «Ζάκυνθος», Επιθεώρηση Τέχνης, 5 (Μάιος 1955), σ. 414.