Η Μονή του Ακαπνίου στη Θεσσαλονίκη ιδρύθηκε από τον Άγιο Φώτιο τον Θεσσαλό στις αρχές του 11ου αιώνα και έλαβε αυτήν την ονομασία για να τιμήσει μάλλον κάποιον προστάτη της (Grumel, Le Fondateur, 91-95). Yπάρχουν αρκετές διάσπαρτες πληροφορίες για την πνευματική ζωή της Μονής, όπως και για χειρόγραφα που αντιγράφηκαν στο εργαστήρι της. Ο ηγούμενός της Νικήτας ήδη από το 1154, επιχείρησε να συγκεντρώσει και να καταγράψει σε έναν κώδικα τις διαλέξεις και αντιρρήσεις από τις συζητήσεις και ομιλίες μελών της πνευματικής αυτής μοναστικής κοινότητας. Λόγω της σημασίας και του πλούτου της, με προσωπική παρέμβαση του Λατίνου αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης Ερρίκου της Φλάνδρας, η Μονή περιήλθε στη δικαιοδοσία του πάπα της Ρώμης. Από τη βιβλιοθήκη της διασώθηκαν τουλάχιστον έξι κώδικες με θεολογικό περιεχόμενο, δύο από τους οποίους θησαυρίζονται σήμερα σε βιβλιοθήκες του Αγίου Όρους.

Κ.Σπ. Στάικος, Η Ιστορία της Βιβλιοθήκης στον Δυτικό Πολιτισμό, τόμ. ΙΙΙ, Αθήνα, Κότινος, 2007, σ. 385–386.